Ousmane sembène

OUSMANE SEMBÈNE"Ýnsan onurlu doðar. Ve hiçbir insanýn kraliçelerin vereceði onura ihtiyacý yoktur!" Bu söz ünlü senarist, yazar ve yönetmen Ousmane Sembene'ye aittir. Sembene, 1923 yýlýnda Senegal'de doðdu, 2007 yýlýnda öldü. Aslýnda onu ünlü yapan yazdýðý kitaplardan veya yönettiði filmlerden gelmiyor. Bunlardan daha ziyade batýnýn karanlýk yüzünü deþifre etmesi, batýnýn medeniyet diye yutturmaya çalýþtýðý adi yaþantýsýný reddetmesi, hilesini ve insanlýða ihanetini yüzüne haykýrmasý ve tüm bunlarý yüksek sesle protesto etmesinden gelmektedir. Sembene, 1997 yýlýnda Ýngilizler tarafýndan ödüle layýk görüldü. 74 yaþýndaki yazarýn, ödülünü almak için Ýngiltere'ye gittiði, törene katýldýðý, kürsüden Kraliçe II. Elizabeth'in yüzüne karþý, dünyayý þok eden aþaðýdaki konuþmayý yaparak ödülü almadan salonu terk ettiði söylenir:"Sayýn baylar ve bayanlar! Konuþmama Ýngiliz dilinde devam etmeyeceðim için hepinizden özür dilerim. Sizin topraklarýnýzdayým ve sizin sahibi olduðunuz sistem içinde, sizin tarafýnýzdan payelendiriliyorum. Ancak asýl konuþmam kendi öz dilimde olacaktýr. Merak edenler, konuþmamýn Ýngiliz diline tercümesini koltuklarýnda bulabilirler.Ýngilizler geldiklerinde ellerinde Ýncil, bizim elimizde topraklarýmýz vardý. Bize, gözlerimizi kapayarak dua etmesini öðrettiler. Gözümüzü açtýðýmýzda ise; bizim elimizde Ýncil, onlarýn elinde topraklarýmýz vardý.Ýngilizlerin dinini, dilini öðrendik. Uzak dünyadan gelen yeni dil ve din bizi hep çalýþmak zorunda kalan itaatkâr köleler yaptý. Özgürlük için her karþý geldiðimizde, bizi birbirimizle savaþmak için ikna ettiler ve silah verdiler.Ýngilizler gelmeden önce topraklarýmýzda sadece kavga vardý. Ýngilizlerin kutsal dini bizim kavgacýlýðýmýzý kullandý; evlatlarýmýzý savaþçý yaptý. Hem de sadece kendi kardeþleriyle savaþan, dünyayý Ýngiliz dilinden ve Ýncil'den ibaret sanan vahþi savaþçýlar.Hastalýklar yaydýlar. Ne olduðunu bilmediðimiz içeceklerle bizleri hasta ve zayýf yaptýlar. Atalarýmýzý zincirleyerek büyük þehirlerine köle olarak götürdüler. O büyük binalarý, caddeleri, tünelleri ve kiliseleri, insan etinin üzerine inþa ettiler…Kendilerini temizlemek içinse sanatçýlarýna fikir adamlarýna, sadece kendilerini kapsayan insan tariflerini yaptýrdýlar.Her çeþit yiyeceklerin büyüdüðü topraklarýmýza ilaçlar döktüler. Topraðýn altýndaki yanýcý siyah cehennem kaný (petrol) için bizleri öldürdüler. Büyük acýlar ve ölümcül iþkenceler ördüler.Her gelen gemiden, kýyýlarýmýza hep ikiye bölünmüþ tekneler yanaþtý. Ýlk gelenler zulüm ettiler, arkadan gelen arkadaþlarý zulmü durdurma vaadiyle bizleri ele geçirdiler. Bugün gelenler de ayný sistemle hala iþgale devam etmekteler.Yeni ilaçlarý, biyolojik silahlarý ve hastalýklarý deneyen gönüllü doktorlarýnýzý istemiyoruz.Emperyalist sisteminizde geri dönüþüm ekonomisiyle aslýnda sömürü olan yiyecek yardýmlarýnýzý kabul etmiyoruz.Birbirimizi anlamamýzý zorlaþtýran, þarkýlarýmýzý ve masallarýmýzý unutturan fakir dilinizi reddediyoruz.Çaðdaþ dünya daveti içindeki, bizi zorla þekillendiren yüzeysel sanat kuramlarýnýza karþý çýkýyoruz.Özgürlüðümüzü ilan ediyor, Afrikalý insanlar olarak doðduðumuzu ve Afrikalý ölmek için de bütün Avrupa'yý topraklarýmýzdan kovuyoruz.Birbirimizi öldürelim diye bize öðrettiðiniz ýrkçýlýðý… Felsefe adýna önümüze sürdüðünüz batýnýn sýð kafalý laflarýný… Hukuk adýna yaptýðýnýz bütün þovenistliklerinizi ve sanat diye dayattýðýnýz bütün estetik öðretilerinizi… Afrika topraklarýndan silene kadar Afrika sizinle savaþacaktýr.Siz kabul etmeseniz de bir Afrikalý en az dünyanýn herhangi bir yerindeki bir batýlý kadar onurludur. Ýnsan onurlu doðar. Ve hiçbir insanýn kraliçelerin vereceði onura ihtiyacý yoktur!"Sembene'nin filmleri bütün dünyada gösterilip övüldü. 1960'larýn baþýnda bir yýllýðýna film okuluna gitmek için Senegal'den ayrýldýðýnda tanýnmýþ bir romancýydý. Geri döndüðünde ise, yok denecek kadar az mali ya da teknik destek ile inanýlmaz zor koþullarda çalýþarak kendi öykülerini filme uyarlamaya baþladý. Sembene, filmlerinde Afrika gelenekleri ve kültürünü betimlemekten büyük onur duyardý. Bununla birlikte geleneksel biçimleri ve imgeleri uyarlayýp kullandýðý halde, modern Afrikalý'nýn sorunlarýyla ve çatýþmalarý ile de yakýndan ilgilenmiþtir.Evet Allah'ýn bir kulu olarak her insan onurla doðar vesselam…