Bir vakfiyenin hikayesi

Üsküdar’ın simgelerinden hatta en önemli de diyebileceğimiz simgelerinden birisi hiç kuşkusuz ki; Aziz Mahmud Hüdayi Hazretleri ile Onun adına kurulan vakıftır.Asırlarla ifade edebileceğimiz köklü bir gelenekle, bu dergah Üsküdar için ehemmiyetini hala muhafaza etmekte ve bunu da sürdürme kararlılığı göstermektedir.Bu güzelliğin sürmesi için bize düşen ise,dua etmektir.

Diğer yandan yine Üsküdar ile özdeşleşen isimlerden biri de sanatseverlerin yakinen bildiği büyük ressamlarımızdan Hoca Ali Rıza’dır.Hoca Ali Rıza’nın tablolarının maddi değeri ise,müzayedelerden haberdar olanlarca malumdur.Onun Salacak’tan Kızkulesi’ni,Sarayburnu’nu…Üsküdar’ı resmettiği tabloları,tek kelime ile; Enfestir.
Üsküdar’ın bu iki farklı dünyası ile iki farklı simgesini bir karede buluşturan bir hazin hikayedir.Bu hikayenin kahramanı olarak hikayeyi anlatmak da bana düşüyor.

Bundan 4-5 gün önce Üsküdar’ın “Antikacılar Çarşısı”nın üst katında kitap satan Ömer bey’in dükkanına uğradım.Genelde bu tür yerler için; ‘Sahaf’ nitelendirmesi yapılsa da bu doğru bir nitelendirme değil.Zira ‘Sahaf’ ın kim olduğunu bilen kitap dostları,hikayeyi okuyunca bana hak vereceklerdir sanıyorum.Evet…Bir Sahaf’tan ziyade ‘İkinci El Kitapçı!’ arkadaşlardan biridir Ömer bey.(Köşebaşında ilk dükkandaki Ömer bey değil bitişik dükkandaki Ömer bey’i kastediyorum) Benden Aziz Mahmud Hüdayi külliyesinin bir biriminde daha önce görevli olan bir insandan aldığı el yazma kitapları okumamı istedi.Okudum. “Delail-i Hayrat,Mevlid,Edelle-i Hayrat,Makalat-ül Aliye… ” Bazıları matbu,bazıları taş baskı,bazıları da el yazma olan 7-8 civarında kitapla karşılaştım.(Yaptığım araştırmalar sonucunda epeyce miktarda matbu olan Osmanlıca kitaplarda maalesef aynı kaynaktan çıkmış ve de satılmış!)İçlerinden birisi dikkatimi çekti. “Makalat-ül Aliye” bir diğer adı ile “İrşad-ı Küllü Sulük” yazması 1067 yılında kaleme alınmış ve sahip olarak da “Üsküdar’lı Mehmed” notu düşülmüş.Kitap 217 varak 435 sayfa olarak kaleme alınmış bir eserdi.Cildi oldukça vasat.Kağıt güzel bir şekilde aharlanmıştı.Bu özelliklerin hepsini satıcı olan Ömer bey’e söyledim.Ama kitabın ilk sayfasındaki not ile notun sahibini Ömer bey’e bilerek söylemedim.Zira bu ismi duyduğu anda isteyeceği fiyatın miktarını az çok tahmin edebiliyordum!Kitabın üzerindeki not aşağıdaki fotoğrafta da görüleceği gibi,Üsküdarlı ressamlarımızdan Hoca Ali Rıza bey’e ait.

Not da şunlar yazılı; "Beray-ı Mütalaa Hazreti Hüdayi Türbe-i şerif'ine vakfedilmiştir.Ressam Üsküdari Ali Rıza 20 Kanun-i Evvel(Aralık)1327(19029" sadeleştirirsek; "Mütalaa edilsin diye ...vakf eyledim" diyor büyük ressamımız.
Şimdi ecdadın bu yadigar eseri, orada daha önce görev yapan bir ‘Nadan’ tarafından satılacak!Bunu da birileri alacak ve satmaya kalkacak öyle mi? Satın alan kişinin, satanın görevinden dolayı rahat davranarak satın almış olması da olayı mazur göstermemeli diye düşünüyorum.Bu anlamda gerek ‘sahaf’ olarak bildiğimiz,gerekse “İkinci el kitapçı” olarak bildiklerimizin bu gayr-i ahlaki tutumdan uzak durmaları,hele de bilerek bu işe tevessül etmemeleri hepimizin ortak arzusu olmalı değil mi?Aksi halde “Tarih Kıyımcıları” da diyebileceğimiz diğer insanlardan ne farkımız kalır?

Kitabın öyküsü henüz bitmedi.Durumu ilgililere aktardım ve beklemeye başladım.Vakfın yetkili isimlerinden Prof.Dr Hasan Kamil Yılmaz bey’in de bu işi tam manası ile ciddiye aldığını zannetmiyorum.Zira ciddiye alınsa idi olaydan haberdar oldukları ilk gün müdahele ederlerdi.Ama olmadı.Nihayetinde eski bakanlarımızdan ve parti genel başkanlarımızdan sayın Erkan Mumucu bey ile dün akşam muhabbet ederken,benim bu işlerle olan ilgimden dolayı sohbetin seyri kitap üzerinde yoğunlaştı ve Erkan bey kitabın istenen fiyatını bana takdim ederek,olaya müdahil oldu.Sayın Erkan Mumcu’nun bu tavrını yürekten kutlamakla beraber,işin bu şekilde tatlıya bağlanmasına bakmaksızın olayı araştırmak,bu şekilde sokağa atılan değerlerimizi hep birlikte toplamak,uygun olan yerlerine iade etmek,görevimiz olmalı.Tarihimizin ‘Nadan’ eline düşmesine imkan vermemeliyiz.
Daha önce bir vesile ile Mahir İz ile Fahir İz hocalarımızın mektuplarının başına gelen öyküyü bu sütunda sizlere aktarmıştım.İstanbul kazan ben kepçe tarihimin,kendimin peşindeyim.Maddi imkanlarım,zamanım ve ömrüm vefa ettikçe de bunu yapmaya devam edeceğim.
Bahsi geçen kitabın diğer fotoğraflarını da sizinle paylaşmak istiyorum.

Son söz olarak şunu söylemeliyim ki;bu eser Aziz Mahmud Hüdayi vakfının en mutena yerinde bir mahfaza içinde altında latinize edilmiş notu ile ziyaretçiler açılmalıdır.Bir Veli ile bir Ressam’ın yollarının kesiştiği yerin,bu toprakların mayasının,dinin ne anlam ifade ettiği daha iyi anlaşılsın diye

ozguldavut@gmail.com