Güzel yaz? bende sizin huzurunuza sunuyorum.
GÜRCAN DA?DA?
DURUM
Koçi Bey risalesi
26.09.2004
--------------------------------------------------------------------------------
17. Yüzy?l'da ya?am?? Koçi Bey. 1. Ahmed zaman?ndan 4. Murad zaman?na kadar Enderun'da de?i?ik odalarda hizmet görmü?, 4. Murad zaman?nda has odaya al?nm??, padi?ah?n musahip ve mahremi olmu?, Sultan ?brahim döneminde de etkili görevlerde bulunmu?tur. Saraydan nas?l ve ne zaman uzakla?t?r?ld???na dair kesin bir bilgi yoktur. Arnavut as?ll? Mustafa Bey'in yüzündeki k?rm?z?l?k (Arnavutça'da kuç, k?rm?z? anlam?na geliyor) O'nun Koçi Bey lakab?yla an?lmas?na sebep olmu?tur.
Koçi Bey, 1631 y?l?nda kaleme ald??? ve Sultan 4. Murad'a verdi?i; devlet i?lerini, yeniçerilerin içerisindeki bozulmalar? örneklerle anlatan layihalar? (raporlar?) ile tan?nm??t?r. Sultan 4 Murad'dan sonra Sultan ?brahim'e de bir layiha vermi?se de bu layiha kaybolmu?tur.
Çürüme süreci
R?SALEDE, kadim kanunların ihmalinin ne gibi bozukluklara yol açt???n?, Osmanl? Devleti'nin içten çürümeye ba?lamas?n?n en azametli diye tan?d???m?z Kanuni Sultan Süleyman devrinde ba?lad???n?, Osmanl? Devleti'ne bula?m?? hastal?kların te?hisi ve tedavisi için neler yap?lmas? gerekti?ini anlatm??t?r.
17. Yüzy?l Türk Tarihi'nin en önemli kaynak eserlerinden olan risale iki bölümden olu?maktad?r. Birinci bölümde devlet te?kilat?ndaki bozukluklar? anlatan Koçi Bey, hükümdarl?k makam?n? bile tenkit edecek cesareti göstermi?tir. ?kinci bölümde ise bütün bozuklukların düzeltilebilmesi için al?nmas? gereken tedbirlere yer vermi?tir.
Koçi Bey'in Risalesi, 17. Yüzy?l'da devlet düzeniyle ilgili yaz?l? bir rapor verme gelene?i olmad??? için bir ilktir. Osmanl? padi?ahların?n hatalar? korkusuzca ve isabetli ?ekilde dile getirilmi?tir.
Koçi Bey, saray?n içerisinde ve padi?ah?n dan??manlar? aras?nda oldu?u için devlet çark?n?n nas?l döndü?ünü bilmekte, bu sebeple yapm?? oldu?u gözlemler ve getirmi? oldu?u teklifler çok önemlidir.
Koçi Bey'den 365 y?l sonra, t?mar sistemindeki bozuklukların K?T'lerde sürmekte oldu?unu anlamam?z, esamili yeniçerilerin yerini sendikal? kamu i?çilerinin alm?? oldu?unu fark etmemiz, devlet mal?n?n çarçur edilmesi ve ya?malanmas?n?n ayn?yla sürmekte oldu?unu ibretle görmemiz için önemli bir vesika olan risaleden baz? tespitleri sizinle payla?mak ve tarihin ibret almayan toplumlar için tekerrür oldu?unu bir kere daha dikkatinize getirmek istiyorum.
Koçi Bey'in uyar?lar?
KOÇ? Bey, padi?ahların zenginli?inin zengin ve refah içinde olan halk kitlesiyle mümkün olaca??n?, zulümle bir memleketin ya?ayamayaca??n?, dünyan?n her yerinde oldu?u gibi her ?ey iki duda?? aras?nda olan mutlak hükümdarın etraf?nda daima dalkavuklar ve f?rsatç?lardan örülmü? bir çemberin tesekkül edece?ini, bunların ?ahsi menfaatleri u?runa ba?taki otoriteyi yanl?? yollara sürükleyebilece?ini, bu zümrenin çemberi yüzünden otoritenin halktan, dürüst ve yurtsever devlet adamlarından uzakla?aca??n? anlatmaya çal??m??t?r.
Koçi Bey, bilhassa mülki ve askeri te?kilat?n basamak basamak nas?l dejenere edildi?ini, devlet adamların?n alenen rü?vet ald???n?, memuriyetlerin rü?vetle sat?ld???n?, saray a?aların?n memlekete sahip oldu?unu, sipahi zorbaların?n ve devlete kar?? isyan eden e?k?yan?n halk?n s?rt?ndan geçindi?ini, bu yüzden halk tabakas?n?n ?st?rap çekti?ini, Anadolu'nun ah ve vahlar diyar? haline geldi?ini vurgulam??t?r.
Koçi Bey, bir zamanlar Osmanl? ülkesinde ya?ayan köylü ve ?ehirlileri refaha kavu?turmu?, memleketi ekilmi? yemye?il tarlalar haline getirmi? olan t?mar ve zeamet sisteminin; kökünden bozuldu?unu, halk? refah yerine aç b?rakan, ekilmi? tarlalar? bozartan ve verimsiz topraklar haline getiren bir sisteme dönü?tü?üne dikkat çekmeye çal??m??t?r. Koçi Bey, üretmeyen ve hazineden beslenme al??kanl???n? sürdürmek isteyen organizasyonlara sahip devletlerin ve toplumların sonras?n?n felaket olaca??n?, derin bir vukuf ile açıklam??t?r. Koçi Bey, merkezi yönetimin ku?at?lma riskinin yüksekli?ini vurgularken ayn? zamanda da kat?l?mc? bir yönetimin ihtiyac?n? dile getirmi?tir.
Ez cümle...
365 y?l sonra, ayn? topraklar üzerinde ya?ayan, tarihinden ders almam?? ve ayn? hastal?klara yakalanm?? bir Devlet. Ne ac?...
--------------------------------------------------------------------------------