Baraklar ve Ezo Gelin

**mehmet ali k��k** · 04.04.02, 07:35

EZO GELIN "Bozh�y�k’e g�m�n beni, memleketimi mezarim g�rs�n"
Ezo Gelin T�rk�s�’n� isittiniz mi� ...Uzun hava bi�iminde s�ylenen Ezo Gelin T�rk�lerinden birini dinlediniz mi�... O t�rk�lerdeki, y�rege isleyen aciyi duyumsadiniz mi� Usunuza su soru degip ge�ti mi hi�? ...Kimdir Ezo Gelin� Yillar boyu g�zelligi dillere destan olan Ezo Gelin, ya da �teki yerel adlariyla ’’Ezov, �zo, �z�, �zey Gelin’’, Gaziantep y�resinde yasamistir. Size sunacagim Ezo Gelin T�rk�leri, ’’Barak agzi’’ denilen bi�emde s�ylenmektedir. Barak ve Baraklilar Barak, Ezo Gelin’in yasadigi b�lgedir. Barak Ovasi, Gaziantep’in Nizip il�esi, Firat Nehri, Sacir �ayi, Carablus il�esi (Suriye’de) ve Suriye siniri arasinda kalan verimli topraklari kapsayan ovadir. Barak Ovasi’nda y�zden �ok k�y vardir. Burasi, verimli oldugundan ilk�ag uygarliklarinin merkezi olmustur. Barak b�lgesindeki topraklarin ve k�ylerin �ogu, T�rkiye ile Suriye siniri �izilirken Suriye topraklarinda kalmistir. Suriye, Kilis, Oguzeli, Gaziantep ve Nizip yerlesme birimlerinin �evreledigi alanlarda; Ezo Gelin, dilden dile anlatilir, t�rk�leri s�ylenir. Barak s�zc�g�n�n anlamini, Kasgarli Mahmut, en eski T�rk�e s�zl�k olan Divani L�gat’it T�rk’te a�iklarken bir s�ylenceyi de aktariyor: ’’Barak �ok t�yl� k�pek. T�rklerin inandiklarina g�re, kerkez kusu kocayinca iki yumurta yumurtlarmis, bunlarin �zerine otururmus, yumurtanin birisinden barak �ikarmis. Bu barak k�peklerin en �ok kosani, en iyi avlayani olurmus. �b�r yumurtadan da bir yavru �ikarmis; bu, son yavrusu olurmus.’’ Orta Anadolu’nun kimi yerlerinde, uzun t�yl� bir t�r av k�pegine, Barak ya da Kilbarak denmektedir. Barak Ovasi’nda yasayan Barak T�rkmenleri’nin Oguzlarin Kinik ve Begdili oymagindan olduklari ileri s�r�lmektedir. Gaziantepli arastirmaci Mehmet Solmaz’in, Barak ve Baraklilar �zerine yazdiklarinin �ogunu, oldugu gibi buraya ge�iriyorum: ’’Barak kelimesinin anlami hakkinda T�rk�e S�zl�k’�n 82.ci sayfasinda sunlari yaziyor: 1- T�yl�, killi �uha, kebe. 2- Bir cins t�yl� av k�pegi. 3- Aga�lara sarilan b�y�k asma. (...) Ebulgazi Bahadir Han’in T�rklerin eski �aglari hakkinda tespit ettigi s�ylentilere g�re: Oguz Han G�ney Muhit Denizinin kiyilarinda, y�ksek daglarda yasayan kabilelerin padisahi (Itbarak Han’a) ilk seferinde yeniliyor. 17 yil sonra onu yenip �ld�r�yor. Mogollarin Tarih�isi Resid�ddin bu kabileyi (Kilbarak) diye adlandiriyor. Oguz Kilbaraklarin karanliklar diyarindaki memleketine gittigini s�ylemekle Kilbarak’lar diyarinin kuzey �lkeleri oldugunu g�stermis oluyor. 18.ci y�zyilda Cengiz Han’in memleketine gitmis olan Italyan gezgini Garpini bunlarin g�neyde olduklarini, Cengiz, Hindistan Seferinden d�n�ste Barak’lara rastladigini anlatir. Cengiz Ordusu bunlarla savasa tutusmustur. Fakat Baraklar bir hileye basvurmuslar , sehre girip v�cutlarini islattiktan sonra, kumda yuvarlanmislar ve v�cutlarini kaplayan �amur, sogukta donarak buz kesilince derilerine ok islemez olmus; sonrada Cengiz’in askerlerini bozguna ugratmislar. Resid�ddin, kabilenin �amura girerek kumda yuvarlandiktan ve bu isleri �� defa tekrar ettikten sonra meydana gelen kalin tabakayi kurutmak ve savasa b�yle gitmek adetleri oldugunu kaydeder. Yine �esitli kaynaklardan �grendigimize g�re, Baraklarin erkeklerinin �IRKIN ve kadinlarinin ise gayet yakisikli ve G�ZEL olduklarindan erkeklerine izafeten bu kabileye Kilbarak dendigi beyan edilmektedir. Battal Gazi’nin efsanevi romaninda da (Kilbarak) oymaginin adi ge�er. Barak adinda d�rt tane T�rk Hakani adi biliyoruz: 1- Barak Hacip’tir (�l�m� 1235) Kirman Beyi ve bu �lkede h�k�mdarlik eden Karahitay s�lalesinin kurucusudur. Barak Hacip, Barak Ogullari S�lalesindendir. 1210 da cereyan eden Talas Muharebesinden sonra Harzemsahlarin hizmetine girmis, sonra h�k�mdarin Serdar veziri olmustur. Harzemsah Devletinin yikilisini doguran Cengiz istilasi karsisinda �ikan kargasaliklardan yararlanarak 1222 de Kirman’da istiklalini ilan etmis ve kurdugu h�k�meti kisa zamanda kuvvetlendirmistir. Islamiyeti kabul ettikten sonrada Abbasi Halifeleri tarafindan taninarak kendisine Kutlug �nvani verilmistir. Barak Hanedaniogulari 81 yil payidar olmuslardir. 2- 16.ci y�z yillarda �zbek Hanlarindan Nevruz Ahmet Han’in T�rk�e adida Barak Handir. Bu h�k�mdar Kanuni Sultan S�leyman’la m�nasebette bulunmustur. 3- �agatay H�k�metini olduk�a olgunlastiran ve b�y�k Hakan Kubilay Han’a kafa tutan Barak Han’in hayati dagdagali ge�mistir. Ilkin kendisine Mavera�nnehir’de bir arpalik verilmis (...) ve burada bos durmayarak Iran Han’i Abaka Han’a karsi harekete ge�mis, Horasan ve Afganistan’in bir kismini yagma etmistir. Fakat Iran Mogollari tarafindan perisan edilerek �l�mden zor kurtulmustur. (...) Buhara’ya gelmis, bir s�ylentiye g�re M�sl�man olarak Giyasettin �nvanini almistir. En son 1371 de bir muharebede yenilerek ordu ve karargahi kusatildigi zaman ansizin �lm�s oldugu �grenilmistir. �l�s� Mogol gelenegine g�re parlak bir t�renle b�y�k bir dagin tepesine g�m�lm�st�r.’’ (’’Genel Tarih 1’’ adli kitapta -Ismet Parmaksizoglu, Yasar �aglayan- ’’�agatay Hanlari Soyk�t�g�’’ verilmistir. �agatay Hanlari Soyk�t�g�’nde, Barak Han’in, 1266-1271 yillari arasinda 7. han olarak tahtta kaldigi belirtilmistir. Mehmet Solmaz’dan yaptigim alintiyi s�rd�r�yorum

" 4- Cuci S�lalesinden �zbek Han’i Urus’un torunu Koyircak Hanin oglunun adi da Barak Handir. 1419 yillarinda Bozkirlarda yaptigi savaslarda basari elde edemeyince Mavera�nnehir’e ka�ip Ulug Bey’e siginmistir. �� yil Ulug Beyin yaninda kalmis, sonra onu yardimi ile G�k Orduyu ele ge�irerek Han olmustur. Barak Han 1429 da Mogolistan’a yaptigi bir akinda prenslerden Sultan Mahmut tarafindan �ld�r�lm�st�r. Bunlardan baska birde Bektasi Babalarindan Sari Saltuk beyin halifesinin adi da Barak’tir ve buna Barak Baba denmektedir. Barak Baba Anadolu’yu dolasmis. Iki kere Sam’a gitmis, Mogollar tarafindan Geylan’a el�ilikle g�nderilmistir. Fakat ayaklanma halinde olan Geylan’lilar Barak Baba’yi par�alayarak �ld�rm�slerdir. 1308 de kemikleri dervisleri tarafindan Sultaniye’ye getirilmis ve oraya g�m�lm�st�r. Mogollar tarafindan kendisine bir mezar ve yanina bir tekke yaptirilmistir.’’ (Burada yine araya giriyorum... Yunus Emre, bir siirinde: ’’Yunus Tapduk’dan oldu hem Barak’dan Saltuk’a/ Bu nasip ��n c�s kildi ben nice pinhan olam’’ diyerek seyhi Tapduk Emre’nin Barak Baba’yla iliskisini a�iklar. Dolastigi yerlerde garip kiligi ve kendisine uyan dervisleriyle halki saskinliga d�s�r�p �rk�ten Barak Baba’nin ’’sathiyye’’ t�r� bir yapiti vardir. �agatayca olan yapit, ’’Barak Baba Risalesi’’ adiyla anila gelmisse de daha �ok yarim kafiyeli ve yedi heceli siir g�r�n�m�ndedir. �nce ’’Kutb�’l Alevi’’ adli biri tarafindan Fars�a olarak serhedilmis -a�imlanmis- (1355), sonra bu a�imlama; Hiziroglu Ilyas (Uzun Firdevsi) tarafindan, baskasinin ayrintili anlatimi oldugu belirtilmeden T�rk�e’ye �evrilmistir (1485). Mehmet Solmaz’in kitabindan alintilamayi, kaldigim yerden s�rd�r�yorum: ) ’’Barak Baba’ya uyanlara Barakiyan ve Baraklilar dendigini tarihi kaynaklardan �greniyoruz. Bektasi Vilayet-Name’lerine g�re de Barak Baba’nin Haci Bektas Veli’nin Halifelerinden oldugu bilinmektedir. Barak Baba’nin Tokat k�ylerinden birinde dogduguna ve babasinin beylerden olduguna bakilirsa Sel�uk T�rkleriyle birlikte Anadolu’ya gelerek Yozgat dolaylarina yerlesen Barak ve T�rkmen Oymaklarindan olmasi ihtimali daha kuvvetlidir. Baraklarin vaktiyle Alevi, yani, Bektasi tarikatlarindan olduklari Idris Inal’in verdigi bilgilerden anlasilmaktadir. Hatta yakin zamanlara kadar Tokat’tan Alevi Dedelerinin Tekkeye kurban ve para toplamak i�in geldiklerinde, Baraklarin bunlara fevkalade h�rmet g�stermis olduklarini anlatiyor ki bunlarin bir kisimlarinin Alevi Dedeleriyle siki bir ilgileri vardir. (...) Bug�n ekseriyeti Nizip’in Barak Bucaginda toplanmis olan Barak Asiretinden bir kisminin Yozgat’ta kaldiklarini bazi kaynaklardan �greniyoruz. Bundan 170 yil �nce bir kisim Baraklarin eski yerlerinde Yagni, Derzor ve havalilerinde kaldiklari Cevdet Pasa Tarihinde yazilidir. Tarihteki Baraklara ait bu par�ayi asagiya aliyorum. (1232 tarihinde Baraklar Kilis Hasina tecav�z ediyorlar. Bunlarin �zerine Halep Valisi Ahmet Pasa, bir kita top ve bin neferle delilbasisi Osman Agayi g�nderiyor. O da Baraklari maglup ediyor. Ve birka� tanesini idam ederek baslarini istanbul’a Padisah’a g�nderiyor. Rakka Valisi de yine havalide yasayan Barak Asiretinden ve sair eskiyadan on tanesini idam ediyor ve baslarini Istanbul’a g�nderiyor.) (Cilt 11 Sahife: 17) Bu beldede uzun s�re inceleme yapan Yalgin su bilgiyi veriyor: ’’Barak asireti 1000-1010 tarihlerinde Firuz Beyin idaresi altinda Ortaanadolu’dan s�r�lerek yerlestirilen 80.000 hanelik T�rkmenlerin bir oymagidir ki vaktiyle Rakka-Culap ve Gaziantep Cenubunda yerlesmis 97 k�yden ibarettir. 97 k�y�n 18’i T�rkiye, geri kalani Suriye’de kalmistir .Barak oymaginin 12 obasi vardir: Bu obalarin on iki olmasina ragmen kendi aralarinda 7 obaya ayrilmistir: Eseli, Karakozan, Adikli, K�rd�l�, Abd�rrezakli, Torun, Bayindirli obalaridir. Bunlardan en b�y�kleri Torun, Abd�rrezakli, K�rd�l�d�r. (...) T�rkmenlerin, Karasihli, Bekmisli, Arapli adinda �� kolu vardir: (...)’’ (Ezo Gelin, ss. 58-63.) Kimi kaynaklara g�re de Barak’in anlami ’’bayrak’’ demektir... Y�re halki, T�rkmen g��ne bayraktarlik ettigi i�in y�reye ’’Barak’’ denilmistir. Barak T�rkmenleri’nin Anadolu’ya 11. y�zyilin baslarinda g�� ettikleri bilinmektedir. T�rkmen Baraklari’nin Aleviligi benimsedikleri, kimi t�renlerinin ve geleneklerinin Samanlik k�lt�r�n�n izlerini tasidigi g�r�lmektedir. ’’Barak Ovasi’nda yasayan Barak T�rkmenleri’nin Oguzlarin Kinik ve Begdili oymagindan olduklari ileri s�r�lmektedir.’’ demistim... M.Sakir �lk�tasir, ’’Abdallar’’ baslikli incelemesinde, Begdili oymaginin Anadolu Abdallari’ndan oldugunu vurgular... �lk�tasir s�yle der: ’’Abdallar, ekseriyetle yerlesik ve kismen g��ebe bir halde yasayan Alevi-Kizilbas z�mrelerden biridir. Anadolu’nun muhtelif b�lgelerinde bir takim Abdal k�yleri, m�teferrik yiginaklari, yani obalari vardir. G��ebe Abdallar, yilin muayyen mevsimlerinde yer yer dolasarak, k�y kiyilarinda ge�ici olarak otururlar. G�ney, Bati ve Orta Anadolu baslica cografi dagilis yerlerini teskil eder. (...) Abdallar, soy itibariyle T�rkmendirler. Bug�nk� Anadolu Abdallari -Tahtacilar, �epniler daha dogrusu b�t�n Anadolu Kizilbaslari gibi- Babai T�rkmenlerinin bakiyeleridir. Binaenaleyh bunlari, dili ve soyu b�t�n b�t�n baska olan �ingenelerle akraba veya yurt tutmus �ingene gibi telakki etmek katiyyen dogru degildir. (...) Anadolu’da eskiden beri yerlesmis Abdal oymaklari vardir. Bug�nk� Abdallar kendilerinin, hakli ve dogru olarak, T�rk irkindan ve Islam olduklarini ifade ederler .Bu ifadelerine ilave olarak da ulu ve aziz saydiklari ’’Kara Yagmur’’un reisligi altindaki ’’Horasan Erleri’’ (G�ney ve Dogu Abdallari ise, Oguzlardan ’’Beydili’’ boyu) ile beraber Anadolu’ya geldiklerini israrla s�ylerler. (...) G�ney Anadolu’daki bu Abdal z�mrelerinin oymak ve zenaatleri hakkinda Rahmetli Ali Riza (Yalman)’in ’’Cenupta T�rkmen Oymaklari’’ adli eserinde de ayrica su malumata rastlamaktayiz: ’’Fak�ilar (av avliyan Abdallar), Tencili (Cambazlik ve kuyumculuk yapan Abdallar), Begdili (T�rkmenlere yamak ve yarici duran Abdallar), Gurbet veya Cesis (sepet, k�fe yapan Abdallar; bunlar tam g��ebedirler), Karaduman (Ibrahim Pasa’nin iskan Beyi’ne Misir’dan g�nderdigi kalabalik bir musiki ve raks heyetlerinin bakiyyesi olan Abdallar) Abdallari’’. (...) S�nni k�yl� taassubu �algiyi, t�rk�y� Abdallara terk etmistir. Onlar, yani Abdallar, T�rk Halk Musikisi ve Raks (Oyun) k�lt�r�n� sadakatle devam ettirmektedirler.’’ Baraklar’a devlet yer verince, kimileri k�y kurup tarimla ugrasmis, kimileri de topraga baglanmadan g��ebe hayvancilikla ge�inmislerdir. Bug�n Barak topraklarinin b�y�k b�l�m�, birka� aganin elindedir. Barak k�yl�lerinden toprak sahibi olanlar �ok az sayidadir. Yoksul, topraksiz Baraklilar; yasamlarini s�rd�rebilmek i�in 1980’lere dek Suriye sinirindan ka�ak�ilik yapiyorlardi... Tarimla ugrasan Barak k�yl�leri, �r�nlerini yalnizca Gaziantep’te satarlar. Ezo Gelin Kimdir? Ezo Gelin’in asil adi Z�hre Bozgeyik’tir. N�fus Kaydi, Gaziantep’e bagli Oguzeli il�esindedir. Ezo Gelin (Z�hre Bozgeyik), Oguzeli’nin Urus (simdiki adi Dokuzyol) k�y�nde dogmustur. Bozgeyikli Oymagi’ndan Emir Dede’nin kizidir. Annesinin adi Elif’tir. �� kiz ve �� erkek kardesi vardi. Kiz kardesleri: Sehri, Sakine, Radiye. Erkek kardesleri: Zeynel, Kenan, Bekir. Oguzeli N�fus Memurlugu’ndaki N�fus Kayit �rnegi’nde, Ezo Gelin’in �l�m tarihi, ’’Ekim 1956’’ olarak d�s�lm�st�r. (Ezo Gelin’in dogdugu k�y�n adi olan Urus, eski ve yeni T�rk leh�elerinde ’’savas’’ anlamina gelir.) Ezo Gelin’in, Suriye topraklarindaki Halep’e bagli Carablus il�esinin Bozh�y�k k�y�nde bulunan h�y�kteki (yigma tepedeki) mezar tasi yazisi: Fatiha: EMIR DEDE KIZI EZO GELIN Dogumu T�rkiye’nin Gaziantep ilinin Oguzeli ii�esinin Urus K�y� 1909. �l�m� 18 Mart 1952. Uzun zamandir �ektigi verem hastaligindan ve gurbetlik acisindan. (Ezo Gelin’in mezarinin bulundugu h�y�k ve k�y -Bozh�y�k-, T�rkiye sinirina yarim saat uzakliktadir .) Ezo Gelin, Oguzeli’nin Beledin K�y�’nden Hanifi A�ikg�z ile ’’degisik’’ gelenegine g�re evlenir: Hanifi A�ikg�z, halasi Hatice’yi (Hazik’i) Ezo’nun kardesi Zeynel Bozgeyik’e verir, Ezo’yu (Z�hre’yi) es olarak alir. Hanifi A�ikg�z ile Ezo Gelin, bir yillik evlilikten sonra ayrilirlar. K�y�ne d�nen Ezo Gelin, alti yll dul oturur. Ezo Gelin, �ok kisinin evlenme �nerisini kabul etmez. kendini isteyen Barak Agalarinin evlenme isteklerini de geri �evirir. Ezo Gelin, evlenmeme nedenlerini a�iklamaz. Suriye’nin Kozbas K�y�’nde oturan teyzesinin oglu Memey (Mehmet), sik sik d�n�rc� (g�r�c�) g�ndererek istetir Ezo Gelin’i. Ezo’nun Suriye’ye gelin gitmek istemedigini isiten g�r�c� kadinlar, Ezo Gelin’in evlenmesi i�in inandirici konusurlar: ’’G�zel kizim, hi� merak etme. Memey’in n�fus kaydi T�rkiye’dedir. Evlendikten az bir zaman sonra T�rkiye’ye g�� edersiniz. Biliyorsun Barak’ta, Suriye’den gelen bir�ok m�lteci vardir. Biz seni gurbet ellerinde hi� yakar miyiz?... Bize g�ven. Biz akrabalar, senin k�t�l�g�n� istemeyiz.’’ �stelemelerden, kezlerce konusmadan sonra, evlenmeyi uygun bulan Ezo, s�yle der: ’’S�zlerinize inaniyorum. Yalniz korktugum basima gelirse?... Ya Memey T�rkiye’ye m�lteci olarak gelmezse, benim halim nice olur? ...Zaten birinci kocamdan bosandim. Simdi de ikinciden mi bosanayim? Bosanma olmazsa, Suriye’de �l�nceye kadar kalip T�rkiye’ye, akrabalara hasret mi kalacagim?... Talihim zaten karadir. Orada �l�rsem, �l�m bile T�rkiye’ye hasret kalir. Ne diyecegimi bilemiyorum. Siz ne derseniz o olsun. benim �abalarim para etmiyor. Ezo, nasil olsa bir defa yandi. Bin defa yanacak degil ya...’’ Ezo’nun g�zel g�zlerinden birka� damla g�zyasi, g�l rengi yanaklarina d�k�l�rken fisildarcasina ’’Evet’’ der. Ezo Gelin’i g�t�renler , aksam karanligindan yararlanarak, siniri bekleyen askerlere g�r�nmeden Suriye’ye ayak basarlar. Geldikleri Kozbas K�y�’nde d�g�n dernek yapilmaz. Y�renin g�renegine g�re dul kadin ve dul erkek i�in eglenti yapilmaz... Sessizce imam nikahi kiyilir. B�ylece Ezo, Suriye’nin Carablus Il�esi’nin Kozbas K�y�’ne gelin gider. Sonra oradan, L�le K�y�’ne tasinirlar. Ezo Gelin’in ikinci evlenmesi de ’’degisik usul�’’ olur... Ezo’nun teyzeoglu Memey, bacisi Selvi’yi Zeynel Bozgeyik’e verir, kendisi Ezo’yu alir. (’’Degisik usul�’’ evlenme olgusunu sonra a�iklayacagim.) Memey ile Ezo’nun aile kurmasi, ikisinin de ’’degisik’’ yoluyla yaptiklari ikinci evlenmeleridir. Ezo, gurbetlik acisina dayanamaz. Ara sira k�y�ndeki yakinlarini g�rmek amaciyla Suriye sinirini gizlice ge�erek, Urus (Dokuzyol) k�y�ne gelir. T�rkiye’ye her gelisinde, biraz daha yipranmis, daha s�z�lm�s ve �zg�n g�r�n�r. Nedenini soranlara: ’’Gurbetlige fazla dayanamiyorum. k�ydeki hisim akrabalari g�resim geliyor. Ne de olsa burasi eski vatanim. Nedense Suriye’yi hi� sevemiyorum. Ah T�rkiye’nin g�z�n� seveyim! Vasa �leydim, tek T�rkiye’de kalaydim. Ille vatan, ille vatan.’’ Ilk kocasindan �ocugu olmayan Ezo Gelin’in, ikinci esinden alti kiz �ocugu olur. Ezo Gelin’in g�l y�z�, portakal rengine d�ner... Yillardan beri ayakta �ektigi hastalik, onu g��s�zlestirir, �ok zayiflar, yataga d�ser. Ara sira agzindan kan gelir. G�zleri de pek iyi g�rmez. Birka� kez hekimlere g�r�n�r ancak yoksulluktan ila�lari d�zenli olarak alamaz. Kendine bakamaz. 1952 yilinin Mart ayinda, L�le K�y�’ndeki tek odali kerpi� evini de yataktan kalkamaz... Ezo Gelin, 18 Mart Cuma g�n� gece yarisi, ’’ince hastalik’’ dedikleri Verem’den �l�r. �zlemi, aciyi, yabanciligi i�inde g�t�r�r Ezo Gelin... Ozan Kemalettin Kamu’nun dedigi gibi: ’’Gurbet o kadar aci ki, Ne varsa i�imde. Hepsi bana yabanci, / Hepsi baska bi�imde.’’ Ezo Gelin, arada bir y�kseklere �ikar, T�rkiye’ye dogru aglayarak bakarmis... Sagliginda kocasi Memey’e, �l�s�n�n, Bozh�y�k K�y�’ndeki h�y�g�n basina g�m�lmesini yalvara yalvara s�ylermis... ’’Hi� olmazsa mezarim T�rkiye’den g�z�ks�n. Ben doyana kadar T�rkiye’ye bakmadim, mezarim baksin. Ben seyretmezsem bile mezarimin tasi topragi T�rkiye’yi seyretsin.’’ dermis Ezo Gelin. Ezo’nun vasiyeti yerine getirilerek, L�le K�y�’nden alinan �l�s�, Bozh�y�k K�y�’ndeki h�y�g�n �st�ne g�m�l�r. Ezo Gelin’in g�m�t�, Suriye’nin sinir boyundaki topraklarindan ve T�rkiye’nin sinira birka� saat uzakliktaki k�ylerinden, beyaz bir benek gibi g�r�nmektedir. Ezo Gelin’in yasami, acimasiz doga kosullari, kapitalist d�zenin getirdigi ekonomik a�mazlar ve feodal d�zenin t�resel baskilari arasinda sikisip kalmis kadinlarimizin g�g�sledikleri �ilelerin �yk�s�d�r... Kadinlarimiz, geri birakilmisliga ve gelismelerini engelleyen t�relere baskaldirabildiklerinde, kurtulusa varacaklar. ’’Degisik Usul�’’ Evlenme Ne Demektir? Evlenecek kisinin, en yakini olan kiz kardesini, halasini ya da teyzesini; istedigi kizin kardesi, amcasi, dayisi gibi yakin akrabalardan birine vermesine ve bu evlenmede, ’’baslik parasi’’ alinmamasina ’’degisik’’ denir. Yani kizin, kizla bir esya gibi degistirilmesi yoluyla yapilan evlenme bi�imidir. ’’Degisik usul�’’ evlenmede, evlenenler birbirlerine baslik parasi vermekten kurtulurlar... Akrabalik iki y�nl� olur. Evli kadinlardan biri, ’’eceli ile’’ �ld�g�nde, �teki yan i�in belli �l��de baslik parasi �demek zorunlulugu dogar. Evlilerden biri, esiyle ge�inemediginde, mutlu olan �tekilerin ge�imi de bozulur. Bir yandaki ge�imsizlik, �b�r tarafi da etkiler. B�ylesi evliligin g�vencesi yoktur. (Diyarbakir �evresinde, anadilleri K�rt�e olan yurttaslarimiz arasinda, ’’degisik usul�’’ evlenmeye; ’’Berdel’’ denir.) G�n�m�z�n zorlu kosullarinda, T�rkiyeli insanlarin ’’Baslik’’ denen ger�egi var ki akil sir ermez. Kadin, evlenmek i�in bir mal’dir, satin alinir, satilir. Kadinlarimizin isi zordur olabildigine... Yalniz tarla tapan isleri degil, dogumda yavrunun cinsiyet hesabi da ondan sorulur. Kiz �ocuk, ikinci derecede bir yaratiktir. Oglu olmayan kadinlara su�lu g�z�yle bakilir. B�ylesi kadinlarin kocalarina yeniden evlenmek, ona erkek �ocuk vermesi beklenen bir kadin daha almak hakki taninmistir. Ama baslik sorunu �ikar karsilarina... iste o zaman t�reler girer isin i�ine... Yetiskin olsun olmasin, ele gelir �agdaki kiz �ocugunu, almak istedigi kizin yakinina verir, o da baslik yerine ge�er... Uygulanan y�ntemin adi: ’’degisik usul� evlenmedir’’. Bu t�r evlenme, T�rkmen Baraklar’da, baslik parasi �ok y�ksek tutuldugundan uygulana gelmektedir. (Ezo’nun erkek kardesi Zeynel, Sitto Hanifi’nin kiz kardesinden ayrildiginda, Ezo Gelin �ocuklu olsaydi, Degisik’i bozabilir miydi�... Hayir. Baraklar’da bosanmak �ok ayiptir... Hele ayrilma isteginin kadindan gelmesi �ok �ok ayiptir. Kadin, kocasi �ld�g�nde, eger kiz �ocugu varsa evlenebilir... Kocasi �len gen� kadinin, yitirdigi kocasindan erkek �ocugu varsa yeniden evlenemez.) Ezo Gelin Konusunda �ekilen Filmler Ezo Gelin’in ilgili �� film �ekildi. Orhan Elmas, ozan Beh�et Kemal �aglar’in �yk�s�nden esinlenerek, Ezo Gelin’i iki kez filme aldi... Birincisini 1955’de ’’Ezo Gelin Alevden G�mlek’’ adiyla �ekti, ikincisini ise 1968’de beyazperdeye getirdi. (1968’de �ekilen ’’Ezo Gelin’’ filmi, 1969 yilindaki 1. Adana Altin Koza Film ve Sanat Senligi’nde, en iyi ikinci film ve en iyi kadin oyuncu -Fatma Girik- �d�llerini kazandi.) 1973’de Feyzi Tuna, Ezo Gelin’i ��nc� kez, renkli olarak filme �ekti. �ekilen filmlerin hi�biri, ger�ek Ezo Gelin’i anlatamamistir... Bu filmler, halkta, Ezo Gelin’in d�s �r�n� oldugu d�s�ncesini uyandirmistir. Plaklara Okunan Ezo Gelin T�rk�leri Barak Ovasi’nda ve k�ylerinde, Ezo Gelin i�in s�ylenen bir�ok t�rk� var. Bu t�rk�ler, Suriye’nin sinir k�ylerinde de s�ylenegelmekte. Yaziyi fazla uzatmamak amaciyla Ezo Gelin T�rk�leri’ni sinirlandirmam gerekiyor... Notaya alinmis ve plaklara okunmus d�rt Ezo Gelin t�rk�s�n� aktariyorum: 1936’da, Nizip Il�esi’ne bagli izan K�y�’nden Bekir Karaduman’in olusturup ezgiledigi ilk Ezo gelin T�rk�s�’n�, Ferruh Arsunar (1908-1965) notaya almistir. Izan’li Bekir Karaduman’dan agiti nasil yaktigini �grenelim: ’’T�rk�y� 1936 yilinda ben yaktim. Ezo Gelin’i isteyenler �ogaliyordu. Lakin Ezo’nun bir kimseye g�n�l vermeyisi bir�oklarinin da cesaretini kiriyordu. Gaziantep’te Kalelilerin Kahvesinde Barak k�ylerinden birka� kisi oturuyorduk. S�z dolanip dolasip Ezo Gelin’e intikal etti. Dostlarimdan biri Alag�z k�y�nden Saban oglu Res�l Alag�z idi. Digerleri T�rkyurdu k�y�nden Ali hoca (Ali Aksoy simdi �l�d�r.) Aramizda arz edecegim konusma m�nakasa konusu oldu. Res�l Aga, Ali Hoca’ya bu Ezo Kadin ni�in kimseyi istemiyor dedi. Duruma m�dahale eden Hoca ise Ezo’nun �ok onurlu ve herkesin evlenme teklifini kabul etmedigini ifade eyliyor. Bu meyalde Resul Aga, Ali Aksoy’a muhatap olarak bu muhitte sevilen bir kimse oldugunuza g�re acaba size verirler mi� Evet cevabini alinca ben ve Res�l Aga bir otomobil tutarak Ezo Gelin’i Ali Hoca’ya istemek i�in ��m�z beraber Urus K�y�ne hareket ettik. �zerimizdeki b�t�n paralari Ali Hoca iddiasinda basarili oldugu takdirde kendisinde kalmak �zere teklif ettik. Teklifimizi kabul ederek paralari aldi. Urus K�y�n�n Harman yerine vardigimizda k�y bek�isi Celle Halef karsimizdan geldi. Birde baktik ki k�yden gelen bir kalabalik �ikmis Tilsevet K�y�n�n yoluna dogru gidiyor. Bu kalabaligin ne oldugunu Celle Halef’e sordugumuzda bize aynen s�yle dedi: ’’Bu k�ye neye geldiginiz anliyorum. Aradiginiz iste gidiyor. Bosa geldiniz’’ dedi. Parmagi ilede gidenleri g�stererek iste Ezo Suriye’ye gidiyor der demez tepemizden vurulmusa d�nd�k... Otomobili Ezo’nun gitmekte oldugu kalabaliga yetismek i�in o tarafa �evirdik. Resul Aga, Ali Hoca’ya d�nerek: ’’Ezo’yu istedin, Ezo gitti; Murat’a (Firat) d�nsen suyu kurur. Ezo Gelin su mintikada yasayip gidiyordu. Senin niyetin onu da baska ellere atti’’ dedi. Ezo’yu g�t�ren kalabaliga yetistik. Gelin alayi yayan gidiyordu. Ezo gelin, meyus ve �ok �z�nt�l� bir sekilde g�t�r�c�ler arasinda y�r�yordu. Otomobille biraz ileri giderek sadece bir defa daha Ezo Gelin’in y�z�n� g�rebilmek i�in otomobilin tekeri patlamis numarasini d�s�nebildik. B�ylece bir defa daha Ezo’yu g�rebilme mutluluguna eristik. Ondan sonra gayet �zg�n bir halde, Ali Hoca’nin y�z�nden d�sen sinek sanki bin par�a oluyordu. Tilsevet, Gemlik, Mikbili �zerinden k�y�m�z olan izan’a geldik. Zaten vakit aksam olmustu. Resul Aga ile Ali Hoca’yi misafir ettim. �esitli meze ile donatilmis i�ki sofrasina davet eyliyerek oturttum. iste tam bu sirada Ezo Gelin’in namutenahi g�zelliginden m�lhem alarak su d�rt kitalik g�fteyi kaleme alarak Resul’�n i�ki bardagina koydum. G�ftenin metni aynen s�yle idi: Turnayi u�urdum URUS k�y�nden, TILSEVET G�l�ne batti mi dersin� Bir haber alamadim ZAMBUR k�y�nden, SiBiP’e telinden atti mi dersin� (1) Hele DEVEH�V�K ge�it yeridir, (2) BOZH�V�K’te g�manimin biridir. (3) insanlar ikiye ayrilir.NIZIPLILER VE DIGERLERI

**imported_n/a** · 14.01.03, 09:48

SAYIN MEHMET AL� K��K YAZMI� OLDU�UNUZ BU YAZI ��N SANA NE KADAR TE�EKK�R ETSEK AZDIR.BEN ANKARADA KALIYORUM MEMLEKET HASRET�N� BU S�TEDE G�DERMEYE �ALI�IYORUM.BU VERM�� OLDU�UNUZ B�LG�LER GELECEK NES�LLER ��N �OK �NEM ARZETMEKTED�R.ARA�TIRIPDA BURAYA YAZDI�INIZ ��N �AHSINIZDA S�ZE VE ARA�TIRMACILARA �OK TE�EKK�R EDER�M.SAYGILARIMLA...

mustafa

**refref** · 15.01.03, 08:17

�ok ayrintili yazmissiniz tesekk�r ederim. acaba sirf d�nya i�inmi yaratilmissin ki b�t�n vaktini ona sarfediyorsun..

**cerkez �zdemir** · 22.01.03, 10:09

bende baragim.bucalismanizi diskete kaydettim mehmet ali bey .cok kapsamli yazmisssiniz.tesekkurler y�ksek tepelerde kuslarda gezer yilanlarda ama biri ucarak digeriyse s�r�nerek gelmistir oralara....

**admin** · 22.01.03, 13:28

De�erli karde�im bu eme�i nas�l atlam��m bilemiyorum. Senden �z�r dilerim.
Haz�rlad��n yaz�y� http://www.Nizip.com/yorum/ezogeln.htm b�l�m�ne koydum. Alt�nada ismini yazd�m. Te�ekk�r eder devam�n� beklerim.

her�eyNizip i�in

**baraklisevgisi** · 01.06.03, 12:58

�ncelikle ezo gelin sayesinde beni buralara getirdi�iniz i�in tesekk�rler. barak boylar� hakk�nda ara�t�rma yap�yorum.. benim soyum da baraklardan geliyor ve Nizip b�lgesinden g��m��ler.. sizden ricam baraklarla ilgili her t�rl� d�kumana ihtiyac�m var.. yard�mlar�n�z i�in tesekk�rler.. a�a��daki siteye u�ray�p yorumunuzu yazarsan�z sevinirim..
www.barakli.sevgisi.com
sitenizde linkimize yer verirseniz mutlu olaca��z...
amac�m�z barak k�lt�r� i�in her �eyi yapmak...
sitemize bekliyoruz

iyiyim

**admin** · 02.06.03, 19:22

Sitenizi ekledim.
Karkam�� il�e milli e�itimde, ahmet hocay� bulacaks�n�z. Bu ��retmen Karkam�� hakk�nda detayl� bir ara�t�rma yapm��, i�erisinde barakta var. Fakat c�zi bir miktar paray� bulamad�� i�in kitapla�t�ram�yor.
�lgileniyorsan�z arayabilirsiniz.

her�eyNizip i�in

**admin** · 27.02.04, 20:06

Barak k�lt�r� ve Ezo gelin hakk�nda Prof. Dr. Cahit Tanyol'la yap�lm�� bir r�portaj� ezo gelin b�l�m�ne ekledim. Edip Y�lmaz'�n bu ara�t�rmas� ve sitemize katk�s�ndan dolay� kendisine tesekk�r ederim.
http://www.Nizip.com/yorum/ezogeln.htm

her�ey Nizip i�in

**felsefefe** · 28.02.04, 09:41

Sevgili Mehmet Ali siteyi siyasi y�nden daha renksiz yaparsan sevinirim. Biz t�m Niziplileri burada g�rmek isteriz. E�er illede bir �eyler yapmak istiyorsan �ok renkli yap ama bu �ekilde de ba��n a�r�r. Haberlerde �zellikle Mehmet Sar� ile ilgili haberlere art� yine de�erli arkada��m�z �hsan A�can ile haberlere ve de�erli hocam�z Raif Bozgeyik'e yer verirsen iyi olur.Ve di�er Nizipli siyasilere.... Partisi ve g�r�� ne olursa olsun
L�tfen tek tarafl� yay�n yapma.
Seni ve hizmetlerini seviyoruz.
Selamlar

Osman Demir
Istanbul

**admin** · 28.02.04, 20:06

Buna ilk zamanlardan beri gayret g�steriyorum. �lkesini seven b�t�n siyasiler ba��m�n tac�d�r, hi�bir ay�r�m g�stermeden, �zellikle forumu tarafs�z tutma gayreti i�erisindeyim. �steyen her siyasi g�r��lerini buraya yazabilir.
Haberlere gelince; haberler k�sm� nrtmedya.com taraf�ndan haz�rlanmakta ve sizin sitenizde de otomatik yay�nlanmakta. Onlar�nda tarafs�z olduklar� inanc�nday�m ama yinede ele�tirilerinizi kendilerine iletece�im. Zaten onlarda bu forumu ortak kullan�yorlar.
Yap�c� ele�tirilerinizn devam� dile�imle.......

her�ey Nizip i�in

**felsefefe** · 29.02.04, 10:10

Sevgili Mehmet Ali g�r�slerim seni ve diger arkadaslar i�in sevimli olsun. ��nk� bir hizmet yapmak hepimiz i�in en g�zel istir. Siz kendinizi ev sahibi olarak g�r�n bizi de size gelen misafirler. Nizip misafirperligi h�bir yerde yoktur. Bu nedenle eger maddi ve manevi ihtiya�lariniz i�in e-mail ve telefonlarima ulasabillirsiniz. ben ve diger 86 mezunu t�m arkadaslarim adina size elimizden gelmeyen yardimlari da yapmaya haziriz. haberler berbat bu konuda bizim yapacagimiz bir sey varsa onuda s�yleyin Selamlar Osman Demir Istanbul..

**nrt-necla** · 01.03.04, 14:53

Haberleri haz�rlayan ben oldu�um i�in say�n felsefefe'nin haberlerle ilgili ele�tirileri dikkatimi �ekti. Haberlerin k�t� oldu�undan behsetmi�siniz ama hangi y�nden oldu�unu belirtmemi�sinin say�n felsefefe... Haber metinleri mi?, At�lan haberlerin konusu, temas� m�?
v.s. ona g�re d�zeltme yoluna giderdik. Siteye att��m�z haberler NRT'nin g�nl�k haber b�ltenlerinden al�nd�� i�in bazen metinleri geli�tirip d�zenlemeden at�yoruz. Ve "nrtmedya.com-Nizip.com"u siyasetten uzak tutmak i�in de il�edeki �e�itli partilerin a��l��lar� yada adaylar�n �nemli olmad�k�a g�nl�k deme�lerini yay�nlam�yoruz.
Bir il�eden ��kar�lan haberlerde her g�n bir elin parmak say�s�n� ge�miyor. Fark�ndaysan�z iki g�nde bir yada birka� g�nde bir haber at�yoruz. Bunun sebepleri ise;
1-il�edeki haber s�k�nt�s�,
2-siteye zaman ay�rabilecek uzman personelimizin olmay��(yani personel s�k�nt�s�),
3- Haberleri siteye resimleriyle birlikte atabilmek i�in haberlerin resimlerinin elimize ge� ula�mas�.
Elimizden geldi�i kadar Nizip d��ndaki de�erli hem�ehrilerimize Nizip'ten bilgi alabilsinler diye Say�n Mehmet Akpek ile bu haber b�l�m�m�z� ayarlad�k, ama bazen teknik nedenler, bazen de personel s�k�nt�s� nedeniyle siteyi g�ncellemede sorunlar ya��yoruz. Bunlar�n bir bahane olmad��n� biliyoruz ama elimizden geleni de yapt��m�z� bilmenizi istiyoruz. �u s�ralar il�ede se�im �al��malar� nedeniyle televizyon-radyo(NRT) ve Gazete �zerinde yo�unla�t��m�z i�in siteye gereken �nemi istesek de veremiyoruz. Sayg�lar.

**Subutay** · 02.03.04, 13:50

http://www.civril.gov.tr/1/soy/yoruk.htm
M. Ali arkada��m�za ara�t�rmas�ndan dolay� tesekk�r ederim. Ben de bir barak as�ll� olarak yukar�daki linki internetten ara�t�rmak i�in baya u�ra�t�m.�lginenenlere ziyaret etmelerini tavsiye ediyorum.

**felsefefe** · 08.03.04, 14:31

Sevgili karde�lerim Nizip'te belediye ba�kan adaylar�n� bile buraya bak�p ��renemedik biraz da Nizibin sorunlar�na ait haberleri yazaras�n�z. �yi olur diye d��n�yorum. Bizim kayna��m�z NRT'yi d��ardaki bir insan�n izleme olana�� yok. Sadece internetten.
Selamlar

Osman Demir
Istanbul

**barakli.sevgisi** · 02.11.04, 08:55

dostlarinizi sitemize davet ediyorum...

Giri� / Kay�t kapat

Nizip'e Ho� Geldiniz

Nizip Tarihi

Nizip'e Ula��m

Tarihimiz K�lt�r�m�z

Duyurular

Turizm

Okullular

Edit�rler

Firma / Kurum TELEFON ve ADRES REHBERi

Konu: Baraklar ve Ezo Gelin

Se�enekler

Baraklar ve Ezo Gelin

Bu Konu i�in Etiketler