Konu: Bedesten

Arapça bezz'den (pamuklu ya da keten dokuma) türeyen ve “bezzazlar çarşısı” anlamına gelen BEDESTEN bezazistan'ın yeni biçimidir. Hemen her kentte yapılan, önceleri bez alışverişi daha sonra değerli mal, antika eşya, silah depolama ve satışı için kullanılan üstü örtülü çarşı. Arkeolojik bulgular ilk bedesten örneklerini Suriye ve Mısır'a kadar götürmektedir. Günümüz banka ve borsalarına benzer bir göreviyle bedestenler, dönemlerinin önemli ekonomik kuruluşlarıydı. Nizip Bedesteninin kimin tarafından ve ne zaman inşa edildiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, plan ve mimari üslup bakımından son dönem Osmanlı eseri olduğu tahmin edilmektedir.

Sayınlar ailesinden Halil Sayın bedestenin dedeleri tarafından bir ustaya inşa ettirildiğini belirtilmiştir.Bedesten yıkılana kadar büyük bölümü kullanılmıştır. Bedesten sahibi tarafından 1986 yılında yıktırılmıştır.

Bedesten Nizip ilçe merkezinde, Pazar Cami mahallesinde, merkez Çarşı Camii'nin hemen kuzeyinde yer almaktaydı. Doğu-batı doğrultusunda hafif meyilli bir arazi üzerine kurulu olan bedesten, ortada bir koridorun kuzey ve güney yönlerinde sıralanmış dikdörtgen ve kare odalardan oluşan bir plana sahipti. Bedestenin birinci katı ahşap asma tavan ile dıştan kiremit kaplı kırma çatı ile örtülüydü. Bedestenin tamamı düzgün kesme taş malzeme ile inşa edilmişken, yalnız üst örtüde ahşap malzeme kullanılmıştı. Bedesten, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir alana oturmaktaydı. Bedestene doğu ve batı yönlerde açılmış olan yuvarlak kemerli birer kapı ile girilmekteydi. . Yapının kuzey cephesi sonradan yapılmış olan yapılarla kapatılmışken, güney cephe sayınlar sabunhanesi ile kapatılmıştı.

Yapının doğu cephesinde, bedestenin doğu giriş kapısının güneyine yuvarlak kemerli bir eyvan şeklinde dışa açılan beşik tonozlu bir dükkana yer verilmişti. Bu dükkanın kuzeyinde yuvarlak kemerli ve çift kanatlı olan bedestenin doğu kapısına yer verilmişti. Kapı ahşap malzeme ile oluşturulmuş üzeri sacla kaplanmıştı.Doğu kapısının kuzeyinde de aynı şekilde yuvarlak kemerli birer eyvan şeklinde doğuya açılan ve üzeri beşik tonoz örtülü üç dükkana yer verilmiştir.Bu dükkan ve giriş kapısının üst tarafında ikinci kata açılan ortada dikdörtgen görünüşlü ve düz atkı taşlı geniş bir açıklığa yer verilmiştir. Ortadaki açıklığın güneyine bir, kuzeyine iki tane dikdörtgen görünüşlü, sepet kulpu şeklindeki kemerlere sahip ve madeni şebekeli pencerelere yer verilmiştir.Yapının batı cephesinde ortada yuvarlak kemerli fazla derin olmayan bir girintiye sahip ve bazalt taşından üç basamakla ulaşılan büyük ölçülerdeki bedestenin batı kapısı doğuda ki kapı ile aynı düzenlemeye sahiptir. Bu kapıda dikdörtgen görünüşlü, yuvarlak kemerli ve çift kanatlıdır. Kapı ahşap malzeme üzerine sac malzemenin kaplanmasıyla elde edilmiştir. Kapının güneyinde bir kuzeyinde iki olmak üzere toplam üç adet yuvarlak kemerli eyvan şeklindeki nişlere yer verilmiştir. Kuzeydeki nişlerden sonra küçük ölçülerdeki basık kemerli ve bedestene açılan bir kapı daha açılmıştır. Kapının üstünde küçük ölçülerdeki dikdörtgen görünüşlü ve düz atkı taşlı bir pencereye yer verilmiştir.Bedestenin batı kapısının üst tarafında ikinci katta ortadaki koridora açılan üç adet yuvarlak kemerli üçüz pencere düzenlemesi görülmektedir. Bu pencereler yüksek kabartma ikişer sütunce ile sınırlandırılmıştır.

Yapının doğu cephesinde, bedestenin doğu giriş kapısının güneyine yuvarlak kemerli bir eyvan şeklinde dışa açılan beşik tonozlu bir dükkana yer verilmişti. Bu dükkanın kuzeyinde yuvarlak kemerli ve çift kanatlı olan bedestenin doğu kapısına yer verilmişti. Kapı ahşap malzeme ile oluşturulmuş üzeri sacla kaplanmıştı.Doğu kapısının kuzeyinde de aynı şekilde yuvarlak kemerli birer eyvan şeklinde doğuya açılan ve üzeri beşik tonoz örtülü üç dükkana yer verilmiştir.Bu dükkan ve giriş kapısının üst tarafında ikinci kata açılan ortada dikdörtgen görünüşlü ve düz atkı taşlı geniş bir açıklığa yer verilmiştir. Ortadaki açıklığın güneyine bir, kuzeyine iki tane dikdörtgen görünüşlü, sepet kulpu şeklindeki kemerlere sahip ve madeni şebekeli pencerelere yer verilmiştir.Yapının batı cephesinde ortada yuvarlak kemerli fazla derin olmayan bir girintiye sahip ve bazalt taşından üç basamakla ulaşılan büyük ölçülerdeki bedestenin batı kapısı doğuda ki kapı ile aynı düzenlemeye sahiptir. Bu kapıda dikdörtgen görünüşlü, yuvarlak kemerli ve çift kanatlıdır. Kapı ahşap malzeme üzerine sac malzemenin kaplanmasıyla elde edilmiştir. Kapının güneyinde bir kuzeyinde iki olmak üzere toplam üç adet yuvarlak kemerli eyvan şeklindeki nişlere yer verilmiştir. Kuzeydeki nişlerden sonra küçük ölçülerdeki basık kemerli ve bedestene açılan bir kapı daha açılmıştır. Kapının üstünde küçük ölçülerdeki dikdörtgen görünüşlü ve düz atkı taşlı bir pencereye yer verilmiştir.Bedestenin batı kapısının üst tarafında ikinci katta ortadaki koridora açılan üç adet yuvarlak kemerli üçüz pencere düzenlemesi görülmektedir. Bu pencereler yüksek kabartma ikişer sütunce ile sınırlandırılmıştır.

Halil EKER
Yüksek Sanat Tarihcisi
Yavuzeli/ Çiltoprak İlköğretim okulu Öğretmeni

Bedestenin hangi yılda yapılarak kullanılmaya başladığı hakkında net bir tarih varmı?

(rahmetli Halil Sayın, kurtuluş savaşı yıllarında demiş ama en son siteye yüklediğimiz 1930'lu yıllara ait fotoğrafta eğer yer tespiti konusundaki tahminler doğru ise gözükmüyor, ya fotoğrafın tarihinde yanlışlık var yada bedestenin yapılış yıllarında...)

Aşağıdaki fotoğrafda Bedestenin üst katı görülebiliyor

eski nizip evleri suriye evleri ile nerdeyse aynı yapıya sahip. ama daha sonraları bizz çok hızlı gelişme kaydetmişiz suriye aynı kalmış

Murat bey bu fotoğraf, nizip.com galerisinde vardı, halada vardır.
Onda kimin yüklediği belli olur, ona göre araştırmak lazım.

Haklısınız minaresi çok sonra yapılıyor.

Çarşı camisinin üzerinden, Kuzeye doğru...
Bedestenin Çatısı, Bilgitay Bilici arşivinden...

şimdi yerinde yeller esiyor.selamlar

1986 yılında yol genişletme çalışmaları sırasında yıkılan Bedesten, o yıllarda mahkemelik olmuş ve fotoğrafları çekilmişti.
Bu fotoğrafların soluk hallerine ulaştık ve sizlerle paylaşma gereği gördük.
Daha detaylı bilgileri : http://www.nizip.com/showthread.php?...light=bedesten

işte onlardan bazıları