Konu: Bedesten

Arapça bezz'den (pamuklu ya da keten dokuma) türeyen ve “bezzazlar çarþýsý” anlamýna gelen BEDESTEN bezazistan'ýn yeni biçimidir. Hemen her kentte yapýlan, önceleri bez alýþveriþi daha sonra deðerli mal, antika eþya, silah depolama ve satýþý için kullanýlan üstü örtülü çarþý. Arkeolojik bulgular ilk bedesten örneklerini Suriye ve Mýsýr'a kadar götürmektedir. Günümüz banka ve borsalarýna benzer bir göreviyle bedestenler, dönemlerinin önemli ekonomik kuruluþlarýydý. Nizip Bedesteninin kimin tarafýndan ve ne zaman inþa edildiði kesin olarak bilinmemekle birlikte, plan ve mimari üslup bakýmýndan son dönem Osmanlý eseri olduðu tahmin edilmektedir.

Sayýnlar ailesinden Halil Sayýn bedestenin dedeleri tarafýndan bir ustaya inþa ettirildiðini belirtilmiþtir.Bedesten yýkýlana kadar büyük bölümü kullanýlmýþtýr. Bedesten sahibi tarafýndan 1986 yýlýnda yýktýrýlmýþtýr.

Bedesten Nizip ilçe merkezinde, Pazar Cami mahallesinde, merkez Çarþý Camii'nin hemen kuzeyinde yer almaktaydý. Doðu-batý doðrultusunda hafif meyilli bir arazi üzerine kurulu olan bedesten, ortada bir koridorun kuzey ve güney yönlerinde sýralanmýþ dikdörtgen ve kare odalardan oluþan bir plana sahipti. Bedestenin birinci katý ahþap asma tavan ile dýþtan kiremit kaplý kýrma çatý ile örtülüydü. Bedestenin tamamý düzgün kesme taþ malzeme ile inþa edilmiþken, yalnýz üst örtüde ahþap malzeme kullanýlmýþtý. Bedesten, doðu-batý doðrultusunda dikdörtgen bir alana oturmaktaydý. Bedestene doðu ve batý yönlerde açýlmýþ olan yuvarlak kemerli birer kapý ile girilmekteydi. . Yapýnýn kuzey cephesi sonradan yapýlmýþ olan yapýlarla kapatýlmýþken, güney cephe sayýnlar sabunhanesi ile kapatýlmýþtý.

Yapýnýn doðu cephesinde, bedestenin doðu giriþ kapýsýnýn güneyine yuvarlak kemerli bir eyvan þeklinde dýþa açýlan beþik tonozlu bir dükkana yer verilmiþti. Bu dükkanýn kuzeyinde yuvarlak kemerli ve çift kanatlý olan bedestenin doðu kapýsýna yer verilmiþti. Kapý ahþap malzeme ile oluþturulmuþ üzeri sacla kaplanmýþtý.Doðu kapýsýnýn kuzeyinde de ayný þekilde yuvarlak kemerli birer eyvan þeklinde doðuya açýlan ve üzeri beþik tonoz örtülü üç dükkana yer verilmiþtir.Bu dükkan ve giriþ kapýsýnýn üst tarafýnda ikinci kata açýlan ortada dikdörtgen görünüþlü ve düz atký taþlý geniþ bir açýklýða yer verilmiþtir. Ortadaki açýklýðýn güneyine bir, kuzeyine iki tane dikdörtgen görünüþlü, sepet kulpu þeklindeki kemerlere sahip ve madeni þebekeli pencerelere yer verilmiþtir.Yapýnýn batý cephesinde ortada yuvarlak kemerli fazla derin olmayan bir girintiye sahip ve bazalt taþýndan üç basamakla ulaþýlan büyük ölçülerdeki bedestenin batý kapýsý doðuda ki kapý ile ayný düzenlemeye sahiptir. Bu kapýda dikdörtgen görünüþlü, yuvarlak kemerli ve çift kanatlýdýr. Kapý ahþap malzeme üzerine sac malzemenin kaplanmasýyla elde edilmiþtir. Kapýnýn güneyinde bir kuzeyinde iki olmak üzere toplam üç adet yuvarlak kemerli eyvan þeklindeki niþlere yer verilmiþtir. Kuzeydeki niþlerden sonra küçük ölçülerdeki basýk kemerli ve bedestene açýlan bir kapý daha açýlmýþtýr. Kapýnýn üstünde küçük ölçülerdeki dikdörtgen görünüþlü ve düz atký taþlý bir pencereye yer verilmiþtir.Bedestenin batý kapýsýnýn üst tarafýnda ikinci katta ortadaki koridora açýlan üç adet yuvarlak kemerli üçüz pencere düzenlemesi görülmektedir. Bu pencereler yüksek kabartma ikiþer sütunce ile sýnýrlandýrýlmýþtýr.

Yapýnýn doðu cephesinde, bedestenin doðu giriþ kapýsýnýn güneyine yuvarlak kemerli bir eyvan þeklinde dýþa açýlan beþik tonozlu bir dükkana yer verilmiþti. Bu dükkanýn kuzeyinde yuvarlak kemerli ve çift kanatlý olan bedestenin doðu kapýsýna yer verilmiþti. Kapý ahþap malzeme ile oluþturulmuþ üzeri sacla kaplanmýþtý.Doðu kapýsýnýn kuzeyinde de ayný þekilde yuvarlak kemerli birer eyvan þeklinde doðuya açýlan ve üzeri beþik tonoz örtülü üç dükkana yer verilmiþtir.Bu dükkan ve giriþ kapýsýnýn üst tarafýnda ikinci kata açýlan ortada dikdörtgen görünüþlü ve düz atký taþlý geniþ bir açýklýða yer verilmiþtir. Ortadaki açýklýðýn güneyine bir, kuzeyine iki tane dikdörtgen görünüþlü, sepet kulpu þeklindeki kemerlere sahip ve madeni þebekeli pencerelere yer verilmiþtir.Yapýnýn batý cephesinde ortada yuvarlak kemerli fazla derin olmayan bir girintiye sahip ve bazalt taþýndan üç basamakla ulaþýlan büyük ölçülerdeki bedestenin batý kapýsý doðuda ki kapý ile ayný düzenlemeye sahiptir. Bu kapýda dikdörtgen görünüþlü, yuvarlak kemerli ve çift kanatlýdýr. Kapý ahþap malzeme üzerine sac malzemenin kaplanmasýyla elde edilmiþtir. Kapýnýn güneyinde bir kuzeyinde iki olmak üzere toplam üç adet yuvarlak kemerli eyvan þeklindeki niþlere yer verilmiþtir. Kuzeydeki niþlerden sonra küçük ölçülerdeki basýk kemerli ve bedestene açýlan bir kapý daha açýlmýþtýr. Kapýnýn üstünde küçük ölçülerdeki dikdörtgen görünüþlü ve düz atký taþlý bir pencereye yer verilmiþtir.Bedestenin batý kapýsýnýn üst tarafýnda ikinci katta ortadaki koridora açýlan üç adet yuvarlak kemerli üçüz pencere düzenlemesi görülmektedir. Bu pencereler yüksek kabartma ikiþer sütunce ile sýnýrlandýrýlmýþtýr.

Halil EKER
Yüksek Sanat Tarihcisi
Yavuzeli/ Çiltoprak Ýlköðretim okulu Öðretmeni

Bedestenin hangi yýlda yapýlarak kullanýlmaya baþladýðý hakkýnda net bir tarih varmý?

(rahmetli Halil Sayýn, kurtuluþ savaþý yýllarýnda demiþ ama en son siteye yüklediðimiz 1930'lu yýllara ait fotoðrafta eðer yer tespiti konusundaki tahminler doðru ise gözükmüyor, ya fotoðrafýn tarihinde yanlýþlýk var yada bedestenin yapýlýþ yýllarýnda...)

Aþaðýdaki fotoðrafda Bedestenin üst katý görülebiliyor

eski nizip evleri suriye evleri ile nerdeyse ayný yapýya sahip. ama daha sonralarý bizz çok hýzlý geliþme kaydetmiþiz suriye ayný kalmýþ

Murat bey bu fotoðraf, nizip.com galerisinde vardý, halada vardýr.
Onda kimin yüklediði belli olur, ona göre araþtýrmak lazým.

Haklýsýnýz minaresi çok sonra yapýlýyor.

Çarþý camisinin üzerinden, Kuzeye doðru...
Bedestenin Çatýsý, Bilgitay Bilici arþivinden...

þimdi yerinde yeller esiyor.selamlar

1986 yýlýnda yol geniþletme çalýþmalarý sýrasýnda yýkýlan Bedesten, o yýllarda mahkemelik olmuþ ve fotoðraflarý çekilmiþti.
Bu fotoðraflarýn soluk hallerine ulaþtýk ve sizlerle paylaþma gereði gördük.
Daha detaylý bilgileri : http://www.nizip.com/showthread.php?...light=bedesten

iþte onlardan bazýlarý