Konu: BARAK KELÝME ANLAMLARI

Barak kelimesinin çesitli anlamlari vardir.
1. Çok uzun tüylü bir av köpegine verilen isim.
2. Çok eski bir efsaneye göre gerçek barak bir kus yumurtasindan çikan bir hayvan ismidir. Akbaba kocayinca son olarak iki yumurta yumurtlar. Bunlardan birisinden “barak” çikar.
3. Idris Inal’a göre “barak”, ev-bark; ev kelimesinden türemis olabilir.
4. Tüylü, killi çuha, kebe’de “barak” denilmektedir.
5. Agaçlara sarilan büyük asma.
6. Barak sözcügü kisi adi olarakda kullanilmistir. Barak, Hacip Barak Han, Barak Baba, Barak Reis gibi isimlerde kullanilmistir. Prof. Faruk Sümer, Barak oymaginin adini bir kisiden aldigi kanisindadir.
7. Baraklara sorulursa da, kendilerinin “iskan bayraktari” olduklari için oymaklarina “barak” denildigini söylemektedirler.

BARAK HALKOYUNLARI Gaziantep Barak halkoyunlari halay yöresi oyunlarimizdandir. Gaziantep oyunlarindan ayrilan yönü omuz sallamasi ve ayak tabaninin bol kullanilmasidir. Barak oyunlari milli oyunlarimizin orjinal özelliklerini tasimakla beraber baska yabanci oyunlarida benimseyerek uzun yillardan beri korumaktadir. Barak oyunlarindaki büyük özellik oyunlarinin türkülü olmasidir. Bu oyunlar gündüz köy meydaninda gece fennus altinda oynanir. Fennus tenekeden yapilmis olup üzeri çam kapli, içinde de çirasi olan bir nevi aydinlanma aracidir, gazla yanmaktadir. Genellikle oyunlarda kizlarla ve erkekler elele tutusarak oynarlar, bu durumda aralarinda kan bagi olmasi gerekmektedir. Eski geleneklerle çagimiz arasinda köprü kurarak gelisen toplumda yitirilen eski degerleri korumaya çalisan Barak’larin halkoyunlari halkin güncel yasamindan kismen de kendisinden kaynaklanmaktadir. Oyunlar gelenek seklinde devam edip genellikle yasanti, ask, sevgi, örf ve adetler dile getirilir. Hareketli bir akis düzeni, kivrak figür, çabuk hareket, bitmek tükenmek bilmeyen enerji ister. Oyunlari devamli coskuludur. Oyunlardaki hava birlik beraberlik oyunlarin daha canli olmasini saglar.
Oyunlarin Oynanis Düzeni: Barak halkoyunlari agir ve hizli olmak üzere ikiye ayrilir. Agir oyunlar uzun hava ile birlikte yarim ay çizerek ve dönerek oynanir. Hizli oyunlar ise düz ve daire seklinde kiz erkek beraber ve ayrilarak oynanir. Bazi oyunlarda ekip basi ve erkeklerin karsilikli bireysel figürleri vardir. Oyuncu sayisi sinirsizdir. Agir oyunlarda müzik susar, sesi güzel olan gazel çagirir, sonradan oyun hizlanir. Oyunlar genellikle davul, zurna esliginde oynanir. Yörenin diger müzik aletleri olarak çatal kamis ve kavali gösterebiliriz. Barak’ta Oynanan Oyunlar: A) Agir Oyunlar i. Agir Kaba ii. Sirvan Havasi iii. Çoban Havasi iv. Tersi v. Gomdüzü vi. Agir Halay vii. Düz Halay viii. Acem Sirvani ix. Sabaz Havasi B) Hizli Oyunlar i. Havarisko ii. Marmara iii. Aseykirikcan iv. Hadidiye v. Sammatya vi. Meryem vii. Güzelhan viii. Barak manisi ix. Asvar x. Beledi xi. Köseyri xii. Hallome xiii. Barak Sinsini xiv. Valde xv. Depçe xvi. Atebe
Havarisko: Bu oyun halkin güncel yasaminda yer alan üretimi konu ediyor. Kelime anlami sen, havali demektir. Genellikle Barak’in sulak yerlerinde pamuk ekilmektedir.Pamuklari toplamaya çalisan kiz ve erkek önündeki önlügün içine seri bir sekilde pamuklari toplayarak koyarlar. Oyunda da bu el hareketi hemen göze çarpar. Bir sag bir sol el dönerek bunu açikça gösterir. Tarlada çalisma hirsinin bir anda nese ve sevgiye dönüstügü görülür. Çebiklerle beraber figürlesir. Oyunlarda ki ayak çabuklugu ve toplu öne gidis ve gelislerdeki samimi hava yöre insaninin baglilik ve çaliskanlik ifadesidir. Marmara: Genellikle dügün halayinin karsilamak için oynanir. Gelin ata bindirilip, dügün halayi ile beraber oglan evine yaklasirken oglan tarafi kizli ve erkekli atin etrafini çevirerek kol kola tutusurlar. Ata yol vererek gayet canli bir sekilde oynamaya devam ederler. Ayaklarin düzenli bir sekilde yerden kalkisi, cosku ile bel büküsleri oyunu seyredenleri oldukça etkiler. Aseykirikcan: Oyun iki bölümden ibarettir. Birinci bölüm asey (sirvan) kismi gayet agir bir sekilde oynanir. Oyunun bu agir kisminda güzel sevgiliye övgü dile getirilir. Ekip daire seklinde dönerken, ekip içinden güzel sesli birisi bir gazel söyler. Gazelin bitminde erkekler hep beraber “yaah” diye topluca bagirirlar. Bu arada kizlar da zilgit çekerler. Sonradan oyunun ikinci bölümü baslar. Bu bölüm gayet akici ve hizlidir. Figürler son derece kivrak ve ahenklidir. Hadidiye: Kelime arapça olup anlami demir gibi vurus demektir. Genellikle bu oyunu köyün ihtiyarlari oynarlar. Vücütlari agir oldugundan, ayak çekisleri az olup bütün agirlik omuz ve ayak tabanindaki vurustadir. Oyunda bütün gözler ekip basindadir. Köyün en iyi halay çekenleri ekip basinda yer alir. Iyi oyunculugunu sahsi figürleri ile izleyenlere gösterir. Halaydaki erkekler hep bir agizdan “aval aval nahin nahin ha ha” kizlar ise zilgit çekmek sureti ile ekip basini sahsi figürde costururlar. Bagirirken kullanilan kelimeler arapça olup kelime anlami daha hizli daha çabuk demektir. Oyunun sonunda müzik susar, nese ve sevinçler kizlarin ayaklarindaki halhal (çingirak) sesiyle bütünlesir. Sammatya: Sam Suriye’ deki Sam sehri, Matya ise bir arap güzelinin ismidir. Söylenenlere göre devlet Barak Türkmenlerine yurt vermeden önce göçebe olarak daginik bir sekilde Sam ve civarinda otururken bu oyunu oynarlarmis. Kiz ve erkek elele tutusup, girtlagi patlatircasina bagirip ayak tabanini olanca gücüyle yere vurup cosarlarmis. Bu coskuya Matya’yi davet edip birlikte samimi hava olmasi isteniyor. Daha sonra kiz ve erkegin birbirlerine karsilikli omuz verisleri aralarindaki kan baginin ne kadar güçlü oldugunu gösterir. Meryem: Meryem bir aga kizidir. Bu oyunda bir çobanin aga kizina olan sevgisi dile getirilir. Meryem önce çobana yüz vermez. Bir gün çoban dam loglamaya çikar (loglama: Barak köylerinde tezek ve saman karisimi yapilmis, ev damlari yagmur yaginca su sizmamasi için yuvarlak bir tasla ezilerek pekistirilir). Meryem evin önünden geçerken ona sevgisini belirtmek için bagirir. Fakat Meryem bakmayinca çoban olanca gücüyle tekmeyle dama vurur, dam çöker çoban yere düser. Meryem bu gürültüye dönüp bakinca Çoban hirsini yenemeyip Meryem’e “kiz ben seni alirim ama seni bir baskasi öpük” der. Meryem buna kizar. Oyunda sevgisini yüzüne açip mendili yere atarak dile getirir. Kiz ve erkek hep beraber çobanin Meryem’e yaktigi türküyü neseli ve duygulu bir biçimde söylerler. Meryem baskasina yüz vermedigini çobani sevdigini hareketleriyle anlatir. Koseyri: Kelime anlami çabukluk demektir. Ayak vuruslarindaki canlilik ve vurus tarlada çalisirken tam bir çaliskanligin ve çabuklugun göstergesidir. Topragi isleyisleri, bikmadan usanmadan çalismalari, Barak insaninin özelligindendir. Oyundaki toplu ayak firlatis ve çöküs beraberlik ve disiplin ister. Güzelhan: Gönüldeki güzele sevgi dile getirilir. Oyun çok kivraktir ve incelik ister. Güzelhan’a sevgi çebiklerle beraber türküye dönüsür. Samimi hava oyun süresince devam eder.