Konu: Nizipliler’e özgü deyiþler

Yaþlarý 80’in üzerindeki (eski kuþak, yaþam duayeni)
Nizipliler bir bir göçüp gidiyor…

O, deðerli insanlarýmýzýn tümü, rahmetle anýlmayý hak eden,
onurlu-gururlu ve kendi kendilerine yetmenin, fedakârlýðýn,
alçakgönüllülüðün ve de sevgi-saygý iliþkilerindeki samimiyetin,
iþ ahlakýndaki dürüstlüðün ve kollama-gözetme, yardýmlaþma-dayanýþma
ve de iyi günde de, kötü günde de paylaþma mefhumunun örnek
insanlarýydýlar…

Býraktýklarý yaþamsal miras, hiçte küçümsenemeyecek manevi
deðerler türündendir…

Analarýndan-babalarýndan, dedelerinden-ninelerinden öðrendikleri
ve pratikte sergiledikleri ‘bize özgü’ yerel gelenek ve görenekleri ve de
sosyo-kültürel yaþam tarzlarýna özgü hassasiyetleri;saðlýklý ve saygýn
insan iliþkilerini ve genel ahlak anlayýþlarýný ve özellikle de atasözü
niteliðindeki ‘kýssadan hisse’ türünde ibretlik tespitlerini (deyim, deyiþ ve
özlü söze dönüþen kiþisel yakýþtýrmalarýný) bizlere kadar taþýyan o deðerli
büyüklerimizi ‘önümüzdeki yýllarda’ çoktan da çok arayacaðýmýz kesin…

Onlar, yüzlerce yýl öncesinden, kendilerinin de içinde bulunduðu
bölgemiz insanlarýnýn yaþarken sergiledikleri huylarýný-huslarýný, kiþilik
noksanlýklarýný ya da þahsiyet abideliklerini, eksiklik ve noksanlýklarýný
gözlemlemiþ ve üç-beþ kelimelik cümlelerle özetleyerek özlü söze
dönüþtürmüþlerdir.

Bu özlü sözlerin, benzetme ve yakýþtýrmalarýn yitip gitmemesi ve
unutulmamasý için, þu günlerde, fýrsat buldukça, sayýlarý iki elin parmaðý
kadar kalan 80 yaþ üstü kadýnlý, erkekli Nizipli büyüklerime ulaþmaya
çalýþýyorum; bireysel hatalar ve tavýrlar ve de uygunsuzluklar ve
komiklikler hususunda birbirlerine ne tür yakýþtýrmalarý (özlü söze
dönüþen deyimleri) uygun görüyorlardý, diye…

Ýþte, onlardan öðrendiðim ve dört dörtlük Nizipliler’e ait olan ve Nizip
ile ilgili kitap ve dergilerde (pek) bulunmayan ‘gerçek’ deyimlerimiz ve
özlü sözlerimiz:

-Þanlý baðýn koro (koruðu)…
-Baþý güllü, baþý küllü…
-El iyisi, ev delisi…
-Sanki yiðit ölmüþte kaný çörtenden akýy…
-Aferim düþkünü…
-Cello’nun eþþe(eþeði) kimi (gibi)… Takýp-takýþtýrmýþ.
-Aþaðý Oba’da yalaný söyler
Yukarý Oba’da kendi inanýr…
-Kadir Efendi’nin iti…
-Bilal Efendi’nin mecosu…
-Aðzý urvalý..
Kele bacým, þu sokakta da bir tane aðzý urvalý yok ki konuþak…
-Kendine bir minderlik yer býrakmamýþ…
-Keret eþþe (eþeði) kimi (gibi)… Üstüne yük almaz.
-Burunsuz, kulaksýz… Burnu koku almaz, kulaðý iþitmez…
Umursamazlýk, duyarsýzlýk, düþüncesizlik ve de çýkar piþkinliði
örneklemesi.
-Burunlu, kulaklý… Duyarlý, hassas, düþünceli, saygýlý, hesaplý ve de
kimseye yük olmayan, istenilmeyen yada yakýþmadýðý yerde durmayan…
-Ayaz aðanýn damý…
-Olamazsýn has bahçenin bülbülü,
Ötemezsin mýrç mýrç,
Karazaðsýn, karazað…
-Allah ‘verecekse’ iki iyiliðin birini versin…
-Allah, iki günümüzü üç etmeye…
-Azeme Hattüç (hatice)…
-Sen ki bir garip abdalsýn,
neðe (neyine) gerek püsgüllü zurna…
-Ekme(ði)nin ucundan ýsýrýlmaz…
-Kýrk paralýk eþþen (eþeðin)
yirmi paralýk suppasý (sýpasý) olur…
-Ya kabir, ya tabur, ya sabýr!...
-Baþtan kýça haber yok…
-Evde kalmýþ kýz küsergen (kýrýlgan, alýngan) olur…
-Bele (böyle) uþak (evlat) böyütcene (büyüteceðine),
git hamam kapýsýnda kil sat…
-Haneðin ulo (uluðu)…


Rica notu:
Lütfen, yorumlarýnýzda
a-) bize özgü bu deyimlere, yorumlarýnýzý eklerken ‘bildiklerinizin’ anlam
açýlýmlarýna da yer veriniz.
b-) Kendi bildiðiniz ve duyduðunuz Nizipliler’e özgü deyim ve deyiþleri de
yazýnýz… Ki ortak çalýþma ürünü bir Nizip dökümaný oluþsun.

"-Keret eþþe (eþeði) kimi (gibi)… " Nizipcom Ýstanbul buluþmamýza damgasýný vuran söz..Toplantýya Keretli bir abimiz katýlmýþtý...Zaten Keretliyim deyince kahkaha tufaný baþladý.Yarým saat Keret eþeðini konuþtuk...çok hoþ dakikalardý...ben hep söylemiþimdir..Bu Kemal Cengiz "bizim yürüyen kütüphanemizdir" diye...Yalnýz bunlarý kayýt altýna almak yetmiyor...Yaþamak da gerekiyor..Zira yaþanmadýðý müddetçe bir sonraki nesil için hiç bir mana ifade etmeyen deyiþler olur...

Teyyyy.Galderli daglar

Ben bunlarýn çoðunu ilk kez duydum, çok merak ediyorum anlamlarýný.

Sevgili abilerim ve kardeþlerim.aðzý urvalý ne demek beni aydýnlatýrmýsýnýz.bir abime sordum sanýrým msjýmý görmedi cevap alamadým.baþka bir abime sordum o da bilmiyormuþ.teþekkürler..

busenaz Nickli Üyeden Alýntý

Sevgili abilerim ve kardeþlerim.aðzý urvalý ne demek beni aydýnlatýrmýsýnýz.bir abime sordum sanýrým msjýmý görmedi cevap alamadým.baþka bir abime sordum o da bilmiyormuþ.teþekkürler..

Urva, un veya hamur demek bildigim kadarýyla.

Teþekkürler.aðzýnýza saðlýk.ramazan abi bak verdiðin cevap ta yanýldýn bu sefer)saðlýcakla kalýn herkese iyi akþamalar ben kaçýyorum...

Kemal Cengiz Nickli Üyeden Alýntý

Urva, fýrýna sürülen iþlenmiþ hamurun (ekmeðin) altýna serpilen un...
Aðzý urvalý: a- Karný tok, sýrtý pek...
b- Bilgili, görgülü, kültürlü, mantýklý...
c- Ne dediðini, ne söylediðini bilen...
d- Hoþ sohbet...

Bütün bu anlamlara ben de bir yenisi ekliyeyeim..Biliyorsunuz fýstýk ve zeytin koymak için naylon çuvallara telis teniliyor.Bu telisleri dikmek için urvan adý verilen bir ip kullanýlýr..Bazen bu telislerde hazýr urva bulunur..Yani dikmek için kolaylýk olsun diye..."aðzý urvalý telisin varmý?" derler...Ýþte bu yüzden bilgili hazýr cevap insanlara "aðzý urvalý" tabiri de kullanýlýyor...

-Allah ‘verecekse’ iki iyiliðin birini versin…

bu ne demek tam çözemedim de?

Amma adamsýn.Dag dayýn tavþan emmin.Selamlar