Konu: Nizip Muhacirleri

Daha önce Nizip’in nüfus yapýsý ile ilgili bir araþtýrmam olmuþtu.Nizip’in yerleþik aile yapýsýnýn tarihçesini konu alan bu araþtýrmamda Osmanlý kaynaklarýndan Nizip ve çevresine yerleþen ailelerin yapýsýný incelemiþtim.Yakýn tarihimizde deðiþik göç nedenleri ile Nizip’e yerleþmiþ ve burayý benimsemiþ olan muhacir ailelerin yapýsý ile ilgili konuya o yazýmda kýsaca deðinmiþtim.Nizipli olup yakýn tarihimize ýþýk tutan kim varsa bulduðum her fýrsatta sorular sorar notlar alýrým.Ýþte bunlardan birisi de Muhacir Musa KARABOÐA’nýn oðlu Mehmet amcadýr.Mehmet amcayý yakalamýþken Nizipli muhacirleri ile ilgili sorular yönelttim.Gerçekten Nizip tarihi ile ilgili tam bir derya.1940 doðumlu Mehmet amca bir zamanlar büyük hamam ve hamam deðirmenini de iþletmiþ bir kiþidir.Ben not aldýklarýmý size aktarmadan önce daha önceki yazýmda Nizip’in nüfus yapýsý ile ilgili kýsa bir özet sunarak hatýrlatmada bulunayým.Tarihçi ve Yazar Nafi Çaðlar’ýn Türk boylarý ile ilgili yaptýðý araþtýrmalarda Ayýntap bölgesi olarak bilinen yöremizin ilk aile kökenli nufus tespitlerinin 1536 yýlýnda yapýldýðýný görüyoruz.Osmanlý Arþiv kayýtlarýndan,Osmanlýlarýn Mercidabýk savaþýndan sonra idareleri altýna aldýklarý Gaziantep'te(Ayýntap) birçok Türkmen aþiret, oymak ve obalarýyla birlikte, 24 Oðuz boyunu bu bölgelere yerleþtirdikleri anlaþýlmaktadýr.Nizip bölgesine yerleþtirilen 24 Oðuz boyundan 13 tanesi yerleþik hayatý benimsemeyip kesif kitleler halinde yaþadýðý yine bu kayýtlarda anlaþýlmaktadýr.Ayýntap(Gaziantep) bölgesi resmi olarak 1517'de Osmanlý birliðine dahil edilmiþtir.Vergi tahsilatýna esas olmak üzere hazýrlanan ilk Ayýntab Tahrir Defteri de fetihten 19 yýl sonra 1536'da

tamamlanmýþtýr.Baþta; 1536, 1543 ve 1574 tarihli Antep Livasý Tahrir defterleri olmak üzere diðer birçok muteber kaynaktaki kayýtlara göre 1517'den önce Ayýntap bölgesinde 24 Oðuz boyunun yaný sýra Nizip merkezli ve civar köylerinde Kýrgýz ve Özbek boylarýndan ailelerin de yaþadýðý anlaþýlmaktadýr.Nizip bölgesinin aile yapýsý 1915 Ermeni olaylarý nedeni ile bölgeye yerleþtirilen muhacir ailelerin iskaný ile yeni bir kimlik kazanýr.Nizip’e yerleþen muhacir aileler genel olarak devlet desdekli deðil de kendiliðinden göç eden ve Fýrat boyunca deðiþik yerlere yerleþen ailelerden oluþmaktadýr.Diyarbakýr toplama merkezinden deðiþik þehirlere yerleþtirilen muhacirlerden sadece birkaç tanesi Nizip’e yerleþtirilmiþtir.Þimdi bu konu ile ilgili Mehmet amcanýn anlattýklarýna bakalým.Onun hafýzasýnda kalan Nizip’e yerleþmiþ tanýnan muhacir aileler þunlardan oluþuyor:

-Muhacir Mevlüt çavuþ ailesi/Van
-Muhacir Osman ASLAN ailesi/Erciþ
-Muhacir Ýbrahim SEÇKÝN ailesi/Erciþ
-Muhacir M.Ali YAPAN ailesi/Muþ
-Muhacir Kel Þakir ailesi/Tatvan
-Muhacir Kulaksýz Ebubekir ailesi/Van
-Muhacir Kuttuk Saido ailesi/Bayburt
-Muhacir Murzo ailesi/Muþ
-Muhacir Aliko KARAKÖSE/Bitlis
-Muhacir Musa KARABOÐA ailesi/Muþ
-Muhacir Topal Azzet ailesi/Van
-Muhacir Ocak KAMÝL ailesi/Muþ
-Muhacir Ömer ailesi/Erciþ
-Muhacir Gülay ebe ailesi/Van
-Muhacir Manifaturacý Ýhsan ailesi/Muþ
-Muhacir Yüzbaþý Mehmet ailesi/Van

Her bir muhacir ailenin göç esnasýnda yaþadýðý çok büyük acýlarla dolu duygulu anýlarý olmuþ.Ýlk baþta geçici olarak göç eden bu insanlar Nizip’in verimli toprak yapýsýný görünce buraya kesin yerleþmeye karar vermiþler..Musa amca ile konuþurken Oktay Cankesen’nin kayýn biraderi Ýsmail Seçkin,büyük annesi Muhacir Gülay ebenin hayat hikayesini anlatýnca bizlerde duygulu anlar yaþadýk..Ýsmail,Gülay ebenin üçüncü kuþak torunudur.Gülay ebe Osmanlý sancaktarý Hüseyin aðanýn eþidir.1915 Ermeni zulmünden kaçan aileler arasýnda Gülay hemþirenin ailesi de yer alýr.Göç çok sýkýntýlý ve zahmetli geçmiþtir.Düþünebiliyormusunuz 6-8 ay süren bir yolculuk..araba yok...yaya ve kaðnýlarla yapýlan yolculuklarda birçok çocuk ölmüþ..Ýþte Gülay ebe de çocuklarý ölmesin diye iki kýzýný evlerinde býrakarak yolculuða baþlarlar.Büyük kýzlarý Þerife’nin ellerini baðlamak zorunda kalýrlar.Ancak yetiþkin olan Þerife bir süre sonra baðlý ellerini çözer ve anne-babasina yetiþir.Gülay ebe kocasý Hüseyin çavuþa geride kalan küçük çocuðun alýnmasýný ister.Nasýl olsa ölecekler bari yanýmýzda soðuktan ölsünler derler.Geri gelip evlerinde baktýklarýnda küçük çocuklarýný bulamazlar..Sonra yolculuklarýna acýlý bir þekilde devam ederler.Nizip’e geldiklerinde buraya yerleþler..Þerife Ýsmail’in annesidir..Buna benzer birçok yaþanmýþ hikayeyi muhacir ailelerimizden duymanýz mümkündür.Þimdi bu aileler artýk Nizip’in önde gelen yerli aileleri sayýlýyor..Her birisinin Nizip’e katkýsý baþka bir boyutta..Ýkinci kuþak da olsa üçüncü kuþak ta olsa bu muhacirleri baðrýna basan Nizipliler gerçekten çok kardeþçe bir yaklaþým sergilemiþlerdir.Mehmet amcaya Hamam deðirmenini sormadan edemedim..Ah ah dedi...O hamam...o pýnar....o deðirmen...iþte hayatýn gerçek yönü...gözleri doldu mehmet amcanýn...Nizip’e yerleþen muhacir aileler bu þekilde iþ sahibi yapýlmýþ ve ekmek yemeleri saðlanmýþ..Deðirmen vakýf malý olduðu için kiralama usulu ile iþletmesi için Muhacir Musaya verilmiþ..

Devamý gelecek....

Ramazan TARHAN'ýn diðer makaleleri için: http://www.nizip.com/forumdisplay.php?f=69

ramazan abi bu barajdan dolayý boþaltýlan köylerden nizipe yerleþen aileler de muhacir sayýlýyor mu? benim bildigim 150 ye yakýn aile nizipe yerleþti....

yok ahmet...onlar da bizden...nizip bölgenin baþkenti sayýlýr...insan baþkentine yerleþirse muhacir mi olur....

Yukarýda saydýðýmýz aileler tüm muhacir aileler listesi degildir..Daha bilmedigimiz birçok muhacir aile var..Bilenler buraya eklemek suretiyle katký yapabilirler.Þunu da unutmayýn ki yukarýda ismini yazýðýmýz aileler bugün 3.kuþak nersiler vermiþ kök ailelerdir.Yani herbiri yaklaþýk 15-20 aileden oluþan büyük bir nufusu içeriyor..Doðu ve Güneydoðu illerimizden ilçemize yerleþmiþ bu aileler artýk Nizip ile özdeþleþmiþ kimlikleri ile anýlýyor...

Ramazan acaba nufus kayýtlarýndan soy agaçlarýna gitmr ile ilgili bir site varmý.Selamlar

Moreyler ailesi var yalnýz küçük bir aile,dogudan gelme 1893 göçü ile gelip Nizibe yerleþmiþler.Nizibimizin eski þöforlarýndandýrlar,anneleri lütfüye teyze nizibin yarýsýna 1940-50 yýllarda terzilik yapardý.Þahin bey mahallesi mukimlerindendir.Selamlar

Kemal Cengiz Nickli Üyeden Alýntý

Ramazan beyi Nizip ile ilgili ciddi araþtýrmalarýndan ötürü hep takdir etmiþimdir ve bir kez daha takdir edip saygýlarýmý sunuyorum.
Mehmet beye de muhacýrlarýmýzýn göç ile ilgili anlattýklarýna özlü bir deyiþ ile katký verip ''Ýskana gidenler acý yer, dert içer''miþ deyip teþekkür ediyorum.

Teþekkür ederim Kemal bey...Oktay Cankesenin 95 yaþýnda bir Emine halasý var..Nizip ile ilgili o kadar çok þey biliyor ki...aslýnda sizin de sorularýnýz varsa þimdiden hazýr olun..bir ay sonra Oktay ile birlikte bu muhterem ninemizi ziyaret etmeyi düþüniyoruz..Bu tip insanlarýn anlatacaklarý çok önemli þeyler olabilir...hepsini kayýt altýna alacaðýz...

fsoyarik Nickli Üyeden Alýntý

Ramazan acaba nufus kayýtlarýndan soy agaçlarýna gitmr ile ilgili bir site varmý.Selamlar

2005 Yýlýnda Ankara Osmanlý arþivini ziyaret etmiþtim..Harita Genel Komutanlýðýna baðlý Arþiv komutanlýðý var..Burada kýsa dönem askerlik yapan Osmanlýca bilen bir arkadaþým vardý.Dedem ile ilgili bir araþtýrma yaptým..gerçekten dünya tarihinde Osmanlý kadar kayda önem veren bir devlet yok..Dedemin Çanakale savaþýnda hangi birlige teslim olduðuna kadar her þey kayýt altýndaydý..Köyümüzün aile yapýsýna da bakma fýrsatým oldu..mesela bizim köy(Ayran) Suriye'nin Lazkiye þehrinden göç eden Bini,Cindi ve memigi ailelerinin bizim köydeki Ayþigi pýnarý civarýnda çadýr kurmalarý ile baþlamýþ...Bunlar bile kayýtlarda vardý..Daha sonra buraya yerleþmiþler..Aslýnda Ayran ismi AYIRAN olarak geçiyor..Yani sulu bölge ile çorak bölgeyi ayýran nokta...zamanla Ayran olmuþ....Nizip aileleri için de Arþiv komutanlýðýný tavsiye ederim...Normal bir dilekçe ile de buraya muracaat yapýlabiliyor...Veya orada bi tanýdýk ziyareti çok büyük bir fýrsat..Geçen gün Sulanmet'te bulunan Osmanlý Arþivlerinde bi araþtýrma yaptým.Burasý daha düzenli ve daha sistemli...genelde kitaplardan oluþuyor...Ama nufus kayýtlarý kütük olarak hep Ankara'daki Arþiv komutanlýðýnda yer alýyor...

Baba helal saana.Selamlar

Ramazan senin hakkýný nasýl ödeyeceðiz, çok teþekkür ederim, bu bilgiler gerçekten çok önemli ve kayýt altýna alýnmalýdýr, 95 yaþýndaki ninemizin söyleyeceklerini merakla bekliyorum.

Ramazan Abi'ye katýlýyorum. Dünya tarihçileri Osmanlý'daki kayýt tutma politikasýnýn inceliði konusunda hemfikirler. Ben de geçtiðimiz yýllarda Osmanlý arþivlerinden hazýrlanan bir kaç tezde Osmanlý'daki iskan hareketlerini incelemiþtim. Amacým büyüklerimizden duyduðum bazý bilgilerin doðruluðunu teyit etmekti. Ailemizin kökenini araþtýrdým. Hemen hemen bize anlatýlanlarla kayýtlarda geçenler birbirini tutuyordu.